درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری

سندروم متابولیک یکی از اختلالات کمتر شناخته شده است که باعث ایجاد مشکلات سلامتی و حتی مرگ و میر در سراسر جهان می‌شود. در این مقاله به شناخت سندروم متابولیک، علائم و عوارض و همچنین روش‌های درمانی آن خواهیم پرداخت.

سندروم متابولیک چیست؟

در واقع باید گفت که سندروم متابولیک یک بیماری تک بعدی نیست، بلکه شامل یک سری تغییرات عمده در متابولیسم فرد بیمار است که باعث ایجاد مشکلاتی در سلامتی وی می‌گردد. این تغییرات عموما با افزایش سن و به مرور ظاهر می‌شوند و چاقی یکی از عوامل بسیار مهم در به وجود آمدن این بیماری است که باعث می شود عوارض آن در شخص بیمار افزایش یابد.

در واقع سندروم متابولیک مجموعه‌ای اختلالات شامل فشارخون بالا، قند خون بالا، چربی بالای دور کمر و سطوح غیرطبیعی کلسترول یا تری گلیسیرید می‌شود، دقت داشته باشید که ابتلا به یکی از این اختلالات به معنای  ابتلا به سندروم متابولیک نیست  اما می‌تواند خطر جدی و ریسک ابتلا به این سندروم را افزایش دهد. هرچه این اختلالات با تعداد بیشتری در شخص بروز کنند احتمال ابتلای شخص به بیماری های قلبی و دیابت نوع 2 افزایش می‌یابد.

سندروم متابولیک را با نام سندروم X نیز می‌شناسند. افراد دچار سندروم متابولیک افرادی هستند که با گروهی از مشکلات متابولیکی مواجه می‌شوند که در نهایت منجر به مشکلات قلبی و دیابت می‌گردد. شناسایی این سندروم کمک بسیاری به پیشگیری از بیماری‌های نام برده در افراد می‌کند.

آیا بین چاقی و سندروم متابولیک ارتباطی وجود دارد؟

این موضوعی است که بسیار مورد پژوهش و بررسی قرار گرفته و نتایج نشان می‌دهند هرچه میزان چاقی و اضافه وزن بیشتر باشد معمولا خطر ابتلا به سندروم متابولیک یا تشدید آن در فرد مبتلا بیشتر خواهد بود.

علائم سندروم متابولیک

معمولا اختلالات مربوط به سندروم متابولیک دارای علائم خاص و بارزی نیستند. سندروم متابولیک بیماری است که می تواند با توجهات پزشکی و تغییرات سبک زندگی به آسانی درمان شود. در بسیاری از مواقع دریافت رژیم‌های غذایی می‌تواند اولین قدم برای درمان غیر دارویی این بیماری باشد. برای این که اطمینان حاصل شود که آیا به سندروم متابولیک دچار شده‌اید یا خیر بهتر است با علائم ابتدایی این بیماری آشنا شوید:

علائم و نشانه های ابتدایی سندروم متابولیک

چاقی به ویژه چاقی شکمی (چاقی سیبی شکل)

چاقی مرکزی (شکمی) که با دور کمر اندازه‌گیری می‌شود:

• بیش از 40 اینچ یا 102 سانتی‌متر در مردان
• بیش از 35 اینچ یا 88 سانتی‌متر در زنان

افزایش فشار خون

فشار خون سیستولیک (عدد بزرگتر) بالاتر از 140 میلی متر جیوه و یا فشار دیاستولیک (عدد کوچک‌تر) بالاتر از 90 میلی متر جیوه.

پس افزایش فشار خون به 140/90 mg/dl یا بیشتر یا مصرف دارو بدلیل پر فشاری خون.

افزایش تری گلیسرید و سطح پایین HDL در خون

تری گلیسرید ناشتای خون mg/dl 150 یا بیشتر یا دریافت دارو بدلیل افزایش تری گلیسرید خون.

کلسترول HDL‌ پایین خون یا مصرف دارو به علت HDL پایین

• مردان: کمتر از 40 mg/dl
• زنان: کمتر از 50 mg/dl

گلوکز بالا (قندخون)

گلوکز (قندخون) ناشتا 110 mg/dl یا بیشتر یا مصرف دارو برای گلوکز خون بالا.

مقاومت به انسولین

ممکن است برخی از این علائم در بدن بیمار نمایان شوند اما هرچه عوامل بیشتری ظهور کند نشان از بروز مشکلات بیشتر در سلامتی فرد است. بیماری‌هایی چون کبد چرب، هایپراوریسمی، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک ، آکانتوز نیگریکانس و اختلال نعوظ در مردان. دراثر فشار خون، دیابت و افزایش چربی خون و انسداد رگ های خونی و سکته از جمله بیماریهایی است که در اثر ابتلا به سندروم متابولیک به آن دچار می‌شویم.

عوامل موثر در ابتلا به سندروم متابولیک

تحقیقات نشان می‌دهد که در سالهای اخیر میزان ابتلا به این سندروم رو به افزایش بوده است. طبق آمار به صورت تخمینی حدود 20 تا 25 درصد افراد بزرگسال به این سندروم مبتلا هستند، معمولا در افرادی که دارای چاقی مرکز بدن و مقاومت به انسولین هستند یا افراد با کاهش کلسترول HDL و یا هیپرگلیسمی از جمله افرادی هستند که احتمال ابتلا به سندروم متابولیک در آنان بیش از بقیه افراد است.

یکی دیگر از مواردی که خطر ابتلا به این سندروم را افزایش می دهد افرادی است که به صورت ژنتیکی مقاومت به انسولین داشته و تحرک کمی دارند. فاکتورهای افزایش دهنده ریسک ابتلا به بیماری سندروم متابولیک به این شرح است:

سن:

آسیایی‌ها و برخی از نژادهای اروپایی بیش از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. با افزایش سن خطر ابتلا به بیماری و یا تشدید آن به ویژه در افراد چاق وجود دارد. بیش از 30 درصد افراد مبتلا به سندروم متابولیک در سنین بالای 60 سال به این بیماری دچار شده‌اند.

فعالیت بدنی:

ورزش نکردن یا عدم تحرک کافی می‌تواند یکی از اصلی‌ترین فاکتورهای ریسک ابتلا به سندروم متابولیک باشد.

ژنتیک:

ژنتیک نیز از جمله عوامل بسیار مهم است به ویژه در مورد نحوه انباشت چربی‌ها در بدن و یا شکل چاقی بدنی این فاکتور نقش اساسی خواهد داشت. آسیایی‌ها و برخی از نژادهای اروپایی بیش از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.

قومیت:

تحقیقات نشان می‌دهد که اسپانیایی‌ها، بومیان امریکا و سیاه پوستان به دلیل وراثت و سبک زندگی بیشتر در معرض خطر ابتلا به سندروم را دارند.

غذا:

رژیم‌های غذایی پر چرب باعث می‌شود که غذاهای کم فیبر و غلات کامل کمتری مصرف شود، نتیجه این عادت غذایی اشتباه ابتلا به سندروم متابولیک است.

دارو:

داروهای مورد استفاده در بیماری‌های اعصاب و روان باعث ایجاد در تغییرات متابولیسم بدن می‌شوند.

بیماری های زمینه ای:

بیماری‌هایی چون فشار خون بالا، بیماری های قلبی و عروقی و سندرم تخمدان پلی کیستیک از جمله بیماری‌هایی است که ریسک ابتلا به سندروم متابولیک را افزایش می‌دهد. طبق پژوهش ها افرادی که به صورت ژنتیکی سابقه ابتلا به دیابت داشته باشند بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به بیماری قرار می‌گیرند.

راه‌ های پیشگیری سندروم متابولیک

مهمترین راهکار برای جلوگیری از ابتلا به این سندروم خطرناک تغییر سبک زندگی است، در این بخش به روش‌های پیشگیری از ابتلا به سندروم متابولیک اشاره کوتاهی می‌کنیم:

ورزش و فعالیت بدنی منظم

گفته می‌شود که داشتن برنامه روزانه حداقل 30 دقیقه ورزش مثل پیاده‌روی سریع می‌تواند به شکل موثری در کاهش ابتلا به این بیماری نقش داشته باشد.

کاهش وزن

یکی دیگر از راه‌های پیشگیری از سندروم متابولیک در افراد مستعد این است که 7 تا 10 درصد وزن خود را کاهش دهند، این کاهش می‌تواند مقاومت به انسولین و فشار خون را کاهش دهد بهتر است برنامه ای برای تثبیت وزن کاهش یافته داشته باشید.

رژیم غذایی سالم

تغذیه سالم به ویژه رژیم های غذایی مثل رژیم مدیترانه‌ای که بر مصرف سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل و پروتئین فاقد چربی تاکید دارند می‌تواند روش موثری باشند.

ترک سیگار

مصرف دخانیات را ترک کنید، به ویژه در مورد افرادی که مستعد ابتلا به بیماری متابولیک هستند ترک سیگار می‌تواند  روش خوبی برای کاهش ریسک ابتلا باشد.

مدیریت استرس

داشتن فعالیت بدنی مناسب، کاهش استرس و اضطراب، مراقبه و یوگا از جمله مواردی است که می‌تواند از ابتلا به بیماری متابولیک پیشگیری کند.

چه خوراکی هایی برای درمان سندروم متابولیک توصیه می شوند؟

مصرف مواد غذایی مناسب می‌تواند تغذیه بهتری را برای فرد مبتلا به این سندروم به همراه داشته باشد. مواد خوراکی تاثیرگذار در درمان سندروم متابولیک عبارتند از:

پروتئین

منابع پروتئین مثل گروه لبنیات، گوشت‌ها، لوبیاها، حبوبات، سویا، انواع مغزها و تخم مرغ از جمله پروتئین های مفید در این زمینه هستند.

غلات کامل

این گروه از مواد غذایی سرشار از ویتامین های گروه B و مواد معدنی هستند. بهتر است از آردهای سبوس دار و منابع فیبر در کنار این غلات استفاده شود.

میوه و سبزیجات

میوه و سبزیجات تازه با تامین مقادیر کافی ویتامین C در تامین آب و فیبر مورد نیاز بدن نیز تاثیرگذار هستند.

مصرف مایعات کافی

بهتر است به صورت روزانه 8 تا 12 لیوان آب بنوشید، مصرف شیر، آب میوه طبیعی، چای، سوپ و …. نیز موثر است.

محدودیت مصرف قند، نمک و چربی

باید سعی کنید مصرف انواع قندهای مصنوعی، گوشت قرمز، لبنیات پرچرب، کره، انواع فست فود و غذاهای فرآوری شده را حذف یا محدود کنید.

به طور کلی می توان گفت پیروی از یک رژیم غذایی سالم، در کنار کاهش وزن و فعالیت منظم فیزیکی بهترین روش درمانی برای مبتلایان به سندروم متابولیک است.

درمان ابتلا به سندروم متابولیک

درمان سندروم متابولیک با درمان عوامل اصلی آن یعنی دیابت، پرفشاری خون، اختلالات چربی خون و … همراه است. مهمترین روش درمانی سندروم متابولیک تغییر سبک زندگی و داشتن برنامه غذایی سالم و فعالیت بدنی مناسب برای کاهش وزن بدن است. بنابراین کلید اصلی درمان رژیم غذایی و ورزش خواهند بود.

بهتر است برای درمان قطعی این بیماری در کنار دریافت یک رژیم غذایی سالم و استاندارد کاهش وزن تحت نظر یک متخصص تغذیه روزانه نیم تا یک ساعت ورزش هوازی از جمله پیاده روی های سریع را در برنامه داشته باشید. فعالیت های بدنی مثل یوگا، تمرینات تنفسی و مدیریت استرس با کاهش فعالیت سمپاتیک روی اجزای سندروم متابولیک از جمله فشار خون و سطح گلوکز و کلسترول اثر مطلوبی در درمان این بیماری دارند.

به نظر می رسد درمان قطعی بیماری متابولیک به ویژه در افراد دارای BMI بالا و اضافه وزن زیاد عمل لاغری است. دو عمل جراحی لاغری عمل اسلیو معده و عمل بای پس معده از جمله اعمال جراحی بسیار شایع در سراسر دنیا برای درمان قطعی سندروم متابولیک در افراد چاق است. تحقیقات نشان می دهد که تاثیرگذاری جراحی به مراتب نسبت به روش هایی مثل دارو درمانی، رژیم غذایی و ورزش کردن در افراد چاق بیشتر است.