آیا آپنه خواب در افراد چاق درمان دارد؟

چاقی مفرط مشکلات زیادی در پی دارد، علاوه بر بیماری‌های جدی و زمینه‌ای چون بیماری‌های قلبی، فشار خون و دیابت یکی از اختلالاتی که چاقی عامل آن است آپنه خواب است. در این مقاله به بررسی این موضوع و درمان آن خواهیم پرداخت.

آپنه خواب و انواع آن چیست؟

آپنه خواب نوعی اختلال خواب جدی است و زمانی رخ می‌دهد که تنفس شخص در زمان خواب قطع می‌شود. این اختلال در میان افراد با چاقی مفرط بسیار شایع است و ممکن است در اثر عدم درمان شخص به شکل مکرر دچار قطعی تنفس در زمان خواب شود. این به آن معنا است که مغز و سایر اعضای بدن شخص مبتلا به آپنه با کمبود اکسیژن مواجه می‌شوند.

آپنه خواب از نظر نوع ایجاد به سه دسته تقسیم می‌شود که به این شرح است:

آپنه انسدادی خواب (OSA): این شکل از آپنه رایج‌ترین نوع آن است و زمانی ایجاد می‌شود که انسداد راه تنفسی به واسطه افتادن بافت نرم پشت گلو در خواب ایجاد می‌شود.

آپنه خواب مرکزی: در این شکل از آپنه انسداد راه تنفسی ایجاد نمی‌شود، اما مرکز کنترل تنفسی در مغز نمی‌تواند به ماهیچه‌ها دستور دهد که عمل تنفس را انجام دهند.

سندرم آپنه خواب مختلط: همانطور که از نامش پیدا است شامل هر دو نوع آپنه خواب اول و دوم می‌شود. بنابراین در این نوع از آپنه خواب، شخص به هر دو مدل آپنه انسدادی و آپنه خواب مرکزی دچار می‌شود.

علائم آپنه خواب

شناخت علائم و نشانه‌های آپنه خواب می‌تواند در انتخاب نوع درمان و یا درمان به موقع تاثیرگذار باشد. این علائم به شرح زیر است:

• خر خر کردن با صدای بلند که معمولا در نوع آپنه خواب انسدادی بیشتر رخ می‌دهد.
• تنفس منقطع در خواب که عموما افراد دیگر متوجه آن می‌شوند.
• پریدن از خواب به همراه تنگی نفس که می‌تواند از نشانه های آپنه خواب مرکزی باشد.
• بیدار شدن از خواب همراه با خشکی آزاردهنده دهان و گلو درد
• سر درد صبحگاهی
• بی خوابی در اثر خواب نا آرام
• حس خواب آلودگی در طول روز
• اختلال در تمرکز و توجه
• تحریک پذیری زیاد

چه زمانی باید برای درمان آپنه خواب اقدام کرد؟

از آنجایی که اختلال تنفسی آپنه خواب یک اختلال جدی است به محض مشاهده علائم مربوط به آن باید برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید. یکی از شایع‌ترین علائم این اختلال خروپف است که اکثرا نادیده گرفته می‌شود، اما بهتر است اگر در کنار خروپف است، توصیه می‌شود در صورتی که همراه با خروپف هریک از علائم دیگر به ویژه خستگی طول روز، بد خلقی یا گلو درد روزانه را مشاهده کردید برای تشخیص و درمان به پزشک متخصص مراجعه نمایید.

علت ابتلا به آپنه خواب چیست؟

همانطور که اشاره کردیم آپنه خواب یک اختلال ناخودآگاه است، به این معنا که ممکن است شخص مبتلا خود متوجه شرایطی که در آن قرار دارد نشود. آپنه خواب انسدادی زمانی رخ می‌دهد که بافت نرم کام بیمار در زمان خواب می‌افتد و راه تنفسی را تنگ می‌کند، به علت کمبود اکسیژن ناشی از آن مغز دستور بیداری صادر می‌کند تا مشکل رفع شود، این اتفاق ممکن است در طول خواب بیش از 20 مرتبه هم تکرار شود و اجازه ندهد که شخص به خواب عمیق و با کیفیت دست پیدا کند بدون این که خود متوجه باشد، این مسئله باعث می‌شود که شخص مبتلا به آپنه در طول روز دچار سردرد یا خواب آلودگی مفرط باشد.

در آپنه مرکز خواب که شیوع کمتری دارد مغز توانایی ارسال سیگنال برای ماهیچه‌های تنفسی را نداشته و این مسئله باعث بروز آپنه می شود، ممکن است شخص مبتلا به این نوع اختلال خواب دچار بی‌خوابی و یا سبکی بیش از اندازه خواب باشد و نتواند از یک خواب مطلوب شبانه بهره‌مند شود.

چه فاکتورهایی خطر آپنه خواب را افزایش می‌دهد؟

احتمال ابتلا به این اختلال در هر سن و شرایطی امکان‌پذیر است، اما برخی فاکتورها احتمال ابتلا را در اشخاص افزایش می‌دهند که در این بخش به این فاکتورها اشاره می کنیم:

– اختلال آپنه خواب در مردان دو برابر بیش از زنان مشاهده می‌شود.

– اضافه وزن یکی از فاکتورهای جدی ابتلا به آپنه خواب محسوب می‌شود.

– افزایش سن نیز می تواند ریسک ابتلا به این اختلال تنفسی در خواب را افزایش دهد، معمولا این اختلال در افراد بالای 40 سال بیشتر دیده می‌شود.

– قطر گردن بزرگ یکی از فاکتورهای ابتلا به آپنه خواب است.

– افرادی که لوزه بزرگ، زبان بزرگ یا استخوان فک کوچک دارند احتمال ابتلا به آپنه در آنها بیشتر است.

– داشتن سابقه خانوادگی می تواند در ابتلا به آپنه خواب تاثیرگذار باشد.

– مصرف الکل، آرامبخش و مسکن‌ها باعث شل شدن بافت نرم کام و در نتیجه ابتلا به آپنه می‌شود.

– ابتلا به رفلاکس مری و معده میتواند از عوامل ابتلا به آپنه باشد.

– افراد سیگاری سه برابر بیش از سایرین در معرض ابتلا به آپنه خواب هستند.

– ابتلا به بیماری های قلبی می تواند باعث ایجاد آپنه شود.

– انحراف بینی، آلرژی یا سینوزیت از جمله عواملی است که ریسک ابتلا به آپنه را افزایش می‌دهد.

عوارض ابتلا به آپنه خواب

اگرچه ممکن است تصور کنید که ابتلا به این اختلال خطرناک نیست، اما باید بدانید که عوارض خطرناکی برای فرد مبتلا به همراه خواهد داشت که در اثر عدم درمان می تواند خطر جدی به همراه داشته باشد. این عوارض شامل:

• افزایش فشار خون
• سکته در خواب
• نارسایی قلبی، ضربان قلب بالا و نامنظم و حملات قلبی
• سر درد
• ابتلا به افسردگی
• دیابت
• تشدید علائم بیش فعالی

این عوارض ممکن است باعث اختلال در زندگی روزمره شده و نهایتا منجر به کاهش کارایی فرد، افت تحصیلی در کودکان و نوجوانان و تصادفات جاده ای با وسیله نقلیه شود.

روش‌های درمان آپنه خواب چیست؟

در صورتی که شخص مبتلا به نوع خفیف آپنه دچار باشد: ممکن است با تغییر سبک زندگی، کاهش وزن، ترک سیگار یا درمان آلرژی این مشکل حل شود،

در مورد افرادی که به نوع شدیدتری از این بیماری دچار هستند:  باید روش‌های درمانی دارویی و حتی جراحی در نظر گرفته شود.

در افراد مبتلا به نوع خفیف درمان می تواند شامل کاهش وزن، اجتناب از مصرف الکل و قرص خواب، تغییر وضعیت خواب برای بهبود تنفس، ترک سیگار و اجتناب از خوابیدن به پشت باشد. اما در مورد ابتلا به نوع شدید و آزاردهنده آپنه درمان هایی از جمله CPAP یا فشار مثبت مداوم راه تنفسی با استفاده از ماسک تنفسی و جراحی برای افرادی که انحراف بینی دارند، دارای لوزه‌های بزرگ هستند یا فک پایین آنها کوچک است، UPPP یا جراحی برای برداشتن بافت نرم پشت حلق و جراحی‌های لاغری برای افرادی که به دلیل چاقی مفرط به آپنه دچار شده‌اند.

آیا جراحی لاغری بر آپنه خواب انسدادی موثر است؟

در صورتی که شخص مبتلا به آپنه در اثر افزایش وزن زیاد به این بیماری مبتلا شده باشد مطمئنا درمان به وسیله جراحی لاغری تنها راه امید بخش برای او خواهد بود. این افراد از عوارض جدی آپنه از جمله فشار خون بالا، خستگی و خواب آلودگی روز، احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، بیماری‌های چشمی مثل گلوکوم، دیابت نوع دو و سندروم متابولیک رنج می‌برند. در مورد درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری اینجا بخوانید.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد که آپنه خواب در بیش از 75 درصد مبتلایان بعد از عمل جراحی آپنه خواب و کاهش وزن درمان شده است، انواع جراحی لاغری از جمله اسلیو معده، بای پس معده و حلقه معده آپنه را نیز همچون سایر بیماری های مرتبط با چاقی مفرط درمان می‌کنند.

کدام عمل لاغری مناسب درمان آپنه خواب است؟

طبق مطالعات صورت گرفته روی بیمارانی که با روش‌های جراحی چاقی مفرط و در نتیجه آپنه خواب را درمان کرده اند اسلیو معده از جمله بهترین جراحی‌های لاغری در درمان آپنه خواب معرفی شده است. اگرچه رسیدن به تناسب اندام  و درمان چاقی مفرط از هر روش و شیوه‌ای می‌تواند عوارض چاقی از جمله آپنه را درمان کند، اما در اسلیو با توجه به رسیدن به نتیجه ایده‌آل در زمان کمتر، درمان آپنه نیز در مدت زمان کمتری صورت می‌گیرد.

برگرفته از:

https://my.clevelandclinic.org/-/scassets/files/org/bariatric/guides/sleep-apnea-brochure.ashx
/https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/obstructive-sleep-apnea/diagnosis-treatment/drc-20352095