عمل بای پس معده

انواع عمل بای پس معده

عمل بای پس معده، خود شامل چندین تکنیک جراحی است:

• بای پس معده کلاسیک
• مینی بای پس
• ساسی بای پس
• سادی بای پس

عمل بای پس معده چیست؟

عمل بای پس معده (به انگلیسی: Gastric bypass)٬ مشابه اسلیو معده یک روش جراحی است که در درمان بیماری های چاقی انجام میشود.
عمل گاستریک بای پس معده برای کسانی مورد استفاده قرار میگیرد که به شیوه معمول نمیتوانند لاغر شوند و چاقی برای آنها جدای از مشکلات چاقی٬ بیماری های خطرناکی را به همراه دارد.

جراحی های چاقی هیچ گاه به عنوان اولین قدم برای کاهش وزن به کار نمی روند و حتی می توانند در صورت اقدام بی مورد، مضرات غیر قابل جبرانی برای فرد داشته باشند.

پزشک زمانی عمل بای پس معده را توصیه میکند که فرد بیمار با وجود ورزش و رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی٬ موفق به لاغری نبوده است و اکنون چاقی برای زندگی او تهدید به شمار میرود.

چرا عمل بای پس معده انجام میشود؟

بای پس معده سنتی یا کلاسیک به منظور ایجاد محدودیت و سوء جذب به کار میرود. بعبارتی اهداف جراحی موارد زیر است:

1. بیمار غذای کمتری مصرف کند (اصل محدودیت)
2. جذب کالری مواد غذایی در بدن کم شود (اصل سوء جذب)

برای اینکه بیمار غذای کمتری میل کند باید سایز معده تغییر کند و برای اینکه غذای کمتری جذب شود میبایست فعالیت روده را به شیوه ای تغییر داد که جذب کمتری انجام دهد.

به منظور اجرایی کردن هر دو هدف بالا٬ در عمل بای پس٬ معده به دو کیسه فوقانی و تحتانی تقسیم میشود که یکی از آنها ۵ الی ۱۰ درصد اندازه کل است و مسوولیت نگهداری غذا را بر عهده دارد. سپس قسمتی از روده کوچک نیز از مسیر جذب غذا کنار گذاشته میشود.

در این روش هیچ قسمتی از معده جدا نمیشود و قسمت بزرگتر معده کماکان به تولید و ترشح آنزیم های معمول میپردازد اما غذایی به این قسمت وارد نمیشود.
همچنین قسمتی از روده به معده کوچکتر وصل میشود و قسمت مهمتر روده که وظیفه جذب مواد غذایی را دارد از مسیر خارج میشود.

اتفاقی که میفتد این است:

• زمانیکه معده کوچک میشود٬ بیمار احساس پری معده و سیری دارد٬ بنابرین میلی به خوردن غذا ندارد.
• از طرفی در روده جذب مواد غذایی کمتری صورت میگیرد و عملا کالری کمتری به بدن میرسد.

در این روش بیمار در حدود ۸۰ الی ۱۰۰ درصد اضافه وزن خود را از دست میدهد. این روش جراحی لاغری به بیمارانی که شاخص توده بدنی شان یعنی BMI بالای ۴۰ است و قادر نیستند با رژیم و ورزش کاهش وزن پیدا کنند توصیه میشود.

در بیماران دیابتی٬ بخصوص بخصوص بیماران چاقی که به تازگی دیابت گرفته اند٬ با BMI بین ۳۰ تا ۳۵ نیز جراحی لاغری توصیه میشود. میتوانید در این متن٬ محاسبه BMI یا شاخص توده بدنی خود را به صورت آنلاین انجام دهید.

البته در بیمارانی که ریز فاکتور دارند یعنی بیمار دارای مشکلاتی نظیر قلبی٬ دیابتی٬ فشار خون٬ سندروم متابولیک٬ دیسکوپاتی و کمردردهای شدید و یا آرتروز هستند با BMI بالای ۳۵ نیز عمل جراحی لاغری توصیه میشود.

سندرم متابولیک (Metabolic syndrome) به مجموعه‌ای از شرایط که با هم رخ دهند:
فشار خون بالا، سطوح افزایش یافته انسولین و چربی در خون، چربی انباشته اضافی در اطراف شکم

مزایای عمل بای پس معده

درمان بیماری هایی مانند

• دیابت نوع ۲
• فشار خون بالا
• آپنه خواب

است که با اثر طولانی مدت منجر به سلامتی بیمار میشود. نتایج حاصل از جراحی نشان داده است که تاثیرات مثبت بسیار بالایی در کاهش وزن و ایجاد سلامتی در بیمار دارد.

عمل بای پس معده چگونه انجام می شود؟

این جراحی را می توان به دو صورت جراحی باز یا جراحی لاپاراسکوپیک (از طریق دستگاه لاپاراسکوپ و ایجاد چند برش کوچک) انجام داد. در این جراحی قسمتی از معده که در زیر ناحیه کاردیا (محل اتصال مری به معده) قرار دارد برمی دارند و قسمتی از روده کوچک را به آن وصل می کنند (یا به اصطلاح علمی آناستوموز می دهند)

اندازه‌هایی که برای این اتصال در نظر گرفته می شود بستگی به BMI (شاخص توده بدنی) فرد دارد. در عمل بای پس معده٬ با ایجاد محدودیت در ابعاد معده و هم با ایجاد تغییرات در میزان جذب مواد غذایی (سوء جذب) و کاهش میزان جذب کالری، باعث کاهش وزن می گردد.

عمل بای پس معده مناسب چه کسانی است؟

• افرادی که شاخص توده بدنی (BMI) آن ها 40 یا بالاتر از 40 است.
•  افرادی که شاخص توده بدنی آن ها بین 35 تا 39.9 است و دچار مشکلات و بیماری های مرتبط با چاقی مثل: دیابت نوع 2
• فشار خون بالا و مشکلات تنفسی حین خواب هستند.

حتی با وجود این شرایط هم تشخیص این که شما برای این جراحی مناسب هستید یا خیر با پزشکتان است.

عوارض عمل بای پس معده

یک سری عوارض هستند که می توانند همرا با هر نوع عمل جراحی شکمی باشند؛ مانند:

• خونریزی زیاد
• ایجاد لخته های خون
• عفونت
• حساسیت و آلرژی به داروهای بیهوشی
• مشکلات تنفسی
• ایجاد نشتی در سیستم گوارش

برخی از عوارض بلند مدت جراحی بای پس معده هم می تواند شامل:

• انسداد روده
• ایجاد فتق
• تهوع و استفراغ
• زخم های گوارشی

اکثر این عوارض به مراقبتهای بعد از عمل بای پس معده توسط بیمار بستگی دارد. پس ابتدا در انتخاب پزشک و جراحتان دقت کرده و حتماً توصیه‌های او را، چه قبل و چه بعد از عمل به طور دقیق اجرایی کنید.

اقدامات قبل از عمل بای پس معده

• شرح حال کامل از وضعیت سلامت خود به پزشکتان بدهید
• معاینه توسط پزشک
• تصمیم گیری پزشک برای انجام بای پس با توجه به شرایط جسمی بیمار، آزمایش ها و تصویر برداری های مختلفی که انجام شده تا مطمئن شود که بیمار می تواند این جراحی را به لحاظ فیزیکی تحمل کند.
• پزشک لیست توصیه های قبل – بعد عمل را برای بیمار به طور کامل توضیح می دهد

نکته۱:
برخی از داروها هستند موجب جلوگیری از لخته شدن خون می شوند که به مدت چند روز یا چند هفته قبل از جراحی باید آن ها را موقتا قطع نمایید، مانند: آسپرین / وارفارین / ویتامین E و …

نکته ۲:
در صورت بارداری یا قصد بارداری حتما پزشکتان را مطلع کنید.

نکته ۳:
مصرف سیگار باید از چند هفته قبل از جراحی قطع گردد
همچنین ترک آن نیز پس از جراحی، به دلایل زیادی از جمله کمک به بهبود بعد از عمل و تاثیر عمل جراحی، ادامه خواهد داشت.

مدت زمان بستری عمل بای پس معده

باز هم مدت زمان بستری، بستگی به شرایط بیمار دارد، اما به طور متوسط حدود 3 تا 5 روز بستری در بیمارستان نیاز است.

اقدامات پس از جراحی بای پس معده

اقدامات لازم زمانی که در بیمارستان هستید:

۱- شروع فعالیت جسمی بصورت آرام

۲- قدم زدن آهسته
این اقدامات بهبودی را جلو می اندازد و از عوارض بعد از عمل (مثل لخته شدن خون) بسیار می کاهد.

۳- پایبندی به رژیم غذایی مختص عمل بای پس معده

رژیم غذایی در روزهای اول بعد از عمل:

• عدم استفاده از هیچگونه غذاهای جامد
• تنها مصرف مایعات

این رژیم تا زمانی که معده و روده شما به شرایط جدید عادت کند ادامه دارد.

رژیم غذایی پس از گذشت چندین روز از عمل:

• رژیم غذایی طبق دستور معینی از مایعات به سمت مایعات سفت تر و مغذی تر
• سپس غذاهای جامد

به علت محدودیت هایی که در رژیم غذایی این عمل وجود دارد، پزشک مکمل غذایی تجویز میکند: مانند;

• مولتی ویتامین حاوی آهن و کلسیم و ویتامین B-12

اقدامات لازم پس از مرخص شدن از بیمارستان:

• چکاپ مرتب پیش پزشک
• عمل به برنامه ای که پزشک تجویز میکند

واکنش بدن به کاهش وزن سریع در عمل بای پس معده

یک سری تغییرات هستند که به دنبال کاهش وزن سریع در بدن ممکن است رخ بدهد که نهایتا 3 تا 6 ماه بعد بهبود می یابند، مانند:

• بدن درد و احساس سرما خوردگی
• خشکی پوست و نازک شدن و ریزش مو
• تغییرات خلق

و خلاصه اینکه:

بای پس معده می تواند باعث کاهش وزن طولانی مدت شود اگر:

1. در صورت تغییرات موثر در سبک زندکی خود
2. پیروی از برنامه ای که به شما داده می شود

با رعایت همه موارد می تواند در مدت 2 سال تقریبا 60 درصد اضافه وزن خود را کم کنید.

بهبودی بیماری های چاقی با عمل بای پس معده

• رفلاکس مری به معده
• بیماری قلبی و فشار بالای خون
• سکته
• دیابت نوع 2
• نازایی
• کلسترول بالا و …

و هم چنین شما می تواند پس از کاهش وزن با اعتماد نفس به فعالیت هایی بپردازید که قبلا به دلایل مختلفی از انجام دادن آن ها خودداری می کردید و کیفیت زندگی خود را بالا ببرید.

عمل مینی بای پس معده چیست؟

جراحی مینی بای پس معده، مشابه با عمل بای پس معده بوده، اما اصلاح شده آن است. در این روش مقدار بیشتری از روده برداشته می‌شود. بنابراین باعث اختلال در جذب ویتامین و مواد معدنی می‌شود. در این روش آنزیم های معده و صفرا در مینی بای پس کاملا از مسیر منحرف نمیشود و وارد معده شده و ایجاد گاستریت یا التهاب معده میکند.

ممکن است به دنبالش درد معده ایجاد شود و رفلاکس صفرا به معده رخ دهد. در این روش باید قبل از عمل جراحی٬ مشکلات مربوط به معده درمان شود. اگر همچنان برای بیمار خطراتی به همراه داشته باشد٬ پزشک جراحی به شیوه دیگری را انتخاب میکند.

مزایای مینی بای پس معده

• عوارض کمتر و دوران نقاهت آسان تری دارد
• زمان جراحی کوتاهتر است و برای بیمارانی که توانایی بیهوشی طولانی مدت را ندارند مناسب است
• یک جراحی کم تهاجمی است که به شکل لاپاراسکوپی قابل اجرا است
• قابل تبدیل به حالت اولیه است
• از نظر فنی برای جراح آسان تر است ولی این به معنای توصیه این مدل جراحی نیست
• بیشترین میزان کاهش وزن بین جراحی های لاغری
• کمترین میزان عود مجدد چاقی نسبت به سایر روش ها
• تاثیر بیشتر بر عوارض چاقی نظیر دیابت نوع ۲ و چربی خون
• در افراد ریزه خوار و کم تحرک نتیجه خوبی دارد
• در صورت رعایت دستورالعمل ها و توصیه های انجام شده٬ نتایج خیلی خوبی دارد

با توجه به این که تنها آناستوموز (اتصال) معده به روده در جراحی مینی بای پس با طول بیشتر از ۳/۵ سانتی متر زده می شود، بنابراین امکان گشاد شدن معده در دراز مدت نسبت به اسلیو معده کم‌تر است.

عمل بای پس و مینی بای پس معده٬ هر دو روش هایی از جراحی لاغری هستند که در کنترل و کاهش وزن٬ درمان و جلوگیری از برخی بیماری ها موثر هستند. اما این به این معنی نیست که یک جراحی بر عمل دیگر ارجحیت دارد. هر عمل مناسب یک بیمار خاص است که با شرایط او سازگار باشد.

جراحی مینی بای پس معده چگونه انجام میشود؟

عمل مینی بای پس به صورت عمده به روش لاپاراسکوپی انجام میشود. معده به شکل لوله ای موزی شکل در مسیر انحنای کوچک درست می‌شود، ولی معده بریده شده در محل خود باقی می‌ماند و بعد یک قوسی از روده باریک که فاصله آن از معده شش فوت می‌باشد به معده آماده شده بخیه می‌شود. به این طریق غذای کمی وارد معده شده و سریعا وارد روده باریک می‌شود و چون روده کوتاه شده مواد کمتر جذب می‌کند و بیمار چاق، لاغر خواهد شد.

تفاوت عمل بای پس معده کلاسیک با مینی بای پس معده

عمل بای پس معده و مینی بای پس، بسیار شبیه به هم بوده و هر دو عمل، برای ایجاد محدودیت و سو جذب به کار می‌روند. این دو عمل جراحی با اهداف زیر انجام می‌شوند:

• بیمار غذای کمتری مصرف کند
• کالری کمتری جذب بدن می‌شود

برای کاهش مصرف غذا و جذب کالری، باید سایز معده و فعالیت روده را تغییر داد. برای رسیدن به این هدف، دو عمل با یکدیگر تلفیق شده و معده به دو کیسه فوقانی و تحتانی تقسیم میشود که یکی از آنها ۵ الی ۱۰ درصد اندازه کل است و مسوولیت نگهداری غذا را بر عهده دارد. سپس قسمتی از روده کوچک نیز از مسیر جذب غذا کنار گذاشته میشود.

در این روش هیچ قسمتی از معده جدا نمیشود و قسمت بزرگتر معده کماکان به تولید و ترشح آنزیم های معمول میپردازد اما غذایی به این قسمت وارد نمیشود. همچنین قسمتی از روده به معده کوچکتر وصل میشود و قسمت مهمتر روده که وظیفه جذب مواد غذایی را دارد از مسیر خارج میشود.

عمل بای پس معده بهتر است یا عمل مینی بای پس معده؟

تا اینجا متوجه شدید که هر دو روش جراحی مینی بای پس و روش کلاسیک هر دو کارکردی مشابه دارند در روش های اجرایی متفاوت.
اما اینکه چه روشی مناسب بیمار است را پزشک با توجه به نیازهای بیمار مشخص میکند.

به عنوان مثال بیماری که ریفلاکس معده یا فتق هیاتال (گونه‌ای فتق که در نتیجه ضعف در عضلات دیافراگم و اسفنگتر ورودی به معده ایجاد می‌شود) دارد به دلیل خطر بالقوه ابتلا به ریفلاکس صفرا٬ مناسب جراحی مینی بای پس نیست. با این حال بیشتر مواقع توصیه جراحان عمل مینی بای پس معده است.

در یک مشاوره پزشکی٬ جراح در مورد روش های جراحی لاغری٬ خطرات و مزایای مختلف آنها با بیمار صحبت میکند تا بتواند بیمار را در انتخاب بهترین روش کاهش وزن و لاغری یاری رسانی کند. اینکه کدام عمل بهتر است کاملا بستگی به شرایط بیمار دارد. پزشک پس از بررسی شرایط بیمار تصمیم میگیرد که بهترین عمل برای او چه میتواند باشد و انتخاب عمل برعهده بیمار نیست و این موضوع یک آپشن انتخابی برای بیمار نیست مگر به تشخیص پزشک.

برگرفته از:

https://www.tijuanabariatriccenter.com/bariatric-surgery/gastric-bypass
https://www.oasisbariatrics.com/blog/2018/09/25/gastric-bypass-vs-mini-gastric-193713