علت نفخ بعد از لاپاراسکوپی چیست؟

جراحی لاپاراسکوپی یکی از روش‌های رایج عمل بوده که به عنوان یک جراحی بسته و بدون باز کردن شکم نیز از آن یاد می‌شود. در این شیوه عمل لوله‌های باریکی به همراه دوربین وارد شکم می‌شوند و به جراحان این امکان را می‌دهند که برش و دوخت بافت‌ها را انجام دهند. در طول دوره نقاهت پس از جراحی، برخی از رایج‌ترین سوالاتی که پرسیده می‌شود این است که “آیا وزن اضافه کرده‌ام؟” یا “چرا پف کرده به نظر می‌رسم؟” و غیره.
حقیقت این است که وجود علائمی همچون تورم، ناراحتی معده و نفخ بعد از جراحی لاپاراسکوپی بسیار شایع بوده اما خبر خوب این است که این احساسات موقتی هستند و نفخ بعد از لاپاراسکوپی معمولا 48 ساعت پس از جراحی به اوج خود می‌رسند و عمدتا کمتر از 12 هفته طول می‌کشند.

شناخت علت اصلی تورم و نفخ بعد از لاپاراسکوپی

لاپاراسکوپی برای تشخیص یا درمان بسیاری از بیماری ها کاربرد دارد این عمل معمولا برای جراحی لاپاراسکوپی کیسه صفرا یا آپاندیس، عمل فتق کشاله ران، عمل فتق شکم، کاهش وزن مانند عمل اسلیو یا عمل بای پس معده، بررسی درد شکمی و… استفاده می‌شود.

در طول عمل لاپاراسکوپی، جراح یک برش کوچک در حدود 1 تا 1.5 سانتی متر بر روی بدن ایجاد می‌کند که معمولا در نزدیکی ناف قرار دارد. از آنجایی که اعضای بدن به طور معمول به یکدیگر چسبیده‌اند پزشکان برای اینکه بتوانند دید بهتری را نسبت به محلی که قرار است جراحی شود داشته باشند از گاز CO2 برای پر کردن شکم استفاده می‌کنند.

به همین منظور یک لوله از مسیر برش داده شده وارد بدن می‌شود و گاز دی اکسید کربن از طریق لوله پمپ می‌شود تا شکم باد شود و جراح اندام‌های بدن را واضح‌تر ببیند و کار خود را بهتر انجام دهد. پس از آن یک لاپاراسکوپ از طریق این لوله وارد بدن می‌شود و تصاویر را به یک مانیتور در اتاق عمل می‌فرستد که به جراح دید واضحی را از کل منطقه ارائه می‌دهد.

بیشتر گاز دی اکسید کربن که برای باد کردن شکم استفاده می‌شود پس از اتمام جراحی آزاد می‌شود اما مقداری از آن می‌تواند بعد از عمل در داخل شکم باقی بماند که این امر منجر به نفخ، گرفتگی عضلات و درد شانه می‌شود. از آنجایی که این گاز می‌تواند دیافراگم را تحریک کند به همین دلیل می‌تواند پایانه‌های عصبی شانه را تحریک کند. وجود این علائم در بیماران جای نگرانی نداشته و پس از یک روز یا بیشتر، زمانی که گاز باقیمانده از بدن خارج شود به مرور برطرف می‌شود.

چرا بعد از لاپاراسکوپی نفخ و تورم اتفاق می‌افتد؟

دلایل زیادی وجود دارد که باعث نفخ و تورم بعد از جراحی لاپاراسکوپی می‌شود و عمده‌ترین آنها شامل موارد زیر است:

مختل شدن سیستم لنفاوی

این تورم در بدن ایجاد می‌شود زیرا غدد لنفاوی توسط جراحی مختل می‌شود. به یاد داشته باشید که تورم بخش مهمی از روند بهبودی بوده و برای بهبودی ضروری است! نواحی متورم در واقع حاوی گلبول‌های سفید و پروتئین‌هایی هستند که برای بهبود ناحیه جراحی مورد نیاز هستند.

کند شدن عملکرد دستگاه گوارش

داروهای بیهوشی، تسکین درد، آنتی بیوتیک‌ها و سایر داروها همگی بر روی کندتر شدن روده اثر دارند و اغلب بعد از عمل افراد یبوست را تجربه خواهند کرد که می‌تواند منجر به نفخ و ناراحتی در آنها شود.

مایعات IV

در طول عمل بیمار مایعات وریدی دریافت خواهد کرد تا مایعات بدن خود را پر کرده و سطح سدیم او متعادل شود. مایع IV در حالی که بدن سطح مایع خود را تنظیم می‌کند می‌تواند باعث ایجاد مقداری نفخ در فرد نیز شود.

محدود شدن حرکت بعد از عمل

در هنگام گذراندن دوران نقاهت پس از انجام یک جراحی بزرگ، به سادگی نمی‌توانید به مانند قبل حرکت کنید و طبیعتا دچار کاهش تحرک خواهید شد که این امر می‌تواند منجر به حبس شدن مایعات و افزایش علائم تورم و نفخ شود. ممکن است طی این دوران کمی افزایش وزن را متوجه شوید که کاملا طبیعی است اما زمانی که توانستید فعالیت‌های طبیعی بدنی خود همچون حرکات ملایم ورزش را انجام دهید به تدریج به حالت عادی خود باز می‌گردید.

روشهای از بین بردن نفخ بعد از لاپاراسکوپی

نفخ بعد از لاپاراسکوپی عمدتا با گذشت زمان از بین رفته و پس از گذشت 12 هفته این نفخ کاهش می‌یابد. اما برخی از راه‌هایی که می‌تواند به کاهش تورم، نفخ و ناراحتی معده کمک کند شامل موارد زیر است:

پیاده روی

در صورتی که با راه رفتن احساس راحتی دارید به جهت تشویق روده‌ها 15 دقیقه در اطراف خانه پیاده روی کنید زیرا پیاده روی ماهیچه‌های روده را تشویق به کار می‌کند و به رفع یبوست و نفخ کمک می‌کند. از انجام هر گونه فعالیت بدنی شدیدتر به غیر از پیاده روی خودداری کنید.

انجام وزش‌هایی همچون بلند کردن پا

در صورت احساس راحتی با ورزش، ورزش‌هایی همچون بلند کردن پا را انجام دهید که به دفع گاز کمک کند. برای این منظور به پشت دراز بکشید و یک بالش زیر زانوهای خود قرار دهید و سپس به آرامی پای راست خود را با زانوی خم به سمت شکم بالا آورید و به مدت 10 ثانیه آن را ثابت نگه دارید و بعد از 10 ثانیه پای خود را پایین بیاورید و این تمرین را با پای چپ نیز تکرار کنید. این تمرین را ۲ تا ۳ بار در روز تکرار کنید تا ناراحتی شما برطرف شود.

استفاده از دارو

یکی از روشهای تسکین نفخ بعد از لاپاراسکوپی استفاده از داروهایی است که به طور خاص برای از بین بردن حباب‌های گاز در بدن طراحی شده‌اند و دفع گاز را آسان‌تر می‌کنند. البته این دارو نباید به صورت خودسرانه مصرف شود و باید قبل از آن با پزشک خود مشورت کنید.

ماساژ سراسر شکم

این نوع ماساژ به شل شدن عضلات شکم و تحریک فعالیت در روده‌ها کمک می‌کند اما توجه داشته باشید که فشار زیادی به شکم وارد نکنید.

پوشیدن لباس‌های راحت و آزاد

یکی از مراقبتهای بعد از عمل لاپاراسکوپی استفاده از لباس‌های گشاد و راحت در چند هفته اول پس از لاپاراسکوپی است. 1 تا 2 هفته بعد از عمل لباس‌های گشادی را بپوشید که به شکم فشار نیاورند و تا حد امکان لباس‌هایی را بپوشید که کمر کشی ندارند تا فشاری به شکم وارد نشود.

توجه به خوردن و آشامیدن

در صورت مشورت با پزشک می‌توانید چاع نعناع فلفلی گرم بنوشید زیرا به افزایش فعالیت دستگاه گوارش و تسکین درد شکم ناشی از گاز بسیار کمک می‌کند. جویدن آدامس با دهان بسته نیز به کاهش میزان یبوست بعد از جراحی لاپاراسکوپی کمک می‌کند. از نوشیدن نوشابه‌های گازدار تا زمانی که پزشک به شما اجازه دهد خودداری کنید. رژیم غذایی حاوی مایعات و غذاهای نرم داشته باشید زیرا هضم این غذاها برای بدن آسان‌تر هستند.

کلام آخر

نفخ پس از عمل لاپاراسکوپی خجالت آور نیست و به خاطر تجمع گاز در روده این حالت به صورت موقت ایجاد شده و پس از دفع گاز برطرف خواهد شد. در این دوره انجام کارهایی مانند پیاده روی، وزرش پا، ماساژ شکم، توجه به خوردن و آشامیدن مانند جویدن آدامس و پرهیز از خوردن نوشابه و… باعث کاهش نفخ میشود. اگر نفخ و تورم شما شدید است بهتر است با پزشک خود در میان گذارید. توجه کنید که پس از عمل خودسرانه دارو استفاده نکنید و صرفا داروهای تجویز شده پزشک را مصرف کنید.