برداشتن تیروئید چه عارضه ای در پی دارد؟

برداشتن تیروئید، معمولا طی تشخیص پزشکان در پی بیماری هایی چون سرطان تیروئید، پرکاری تیروئید و گواتر صورت می گیرد که طی آن تمام یا قسمتی از بافت تیروئید برداشته می شود. معمولا بیماران بعد از جراحی تیروئید ممکن است دچار عوارض برداشتن تیروئید شوند که برخی از آنها طبیعی بوده و برخی دیگر نیز از عارضه های نادر این جراحی محسوب می شوند. در این مقاله قصد داریم به عوارض عمل تیروئید بپردازیم.

سرطان تیروئید چیست؟

سرطان تیروئید٬ سرطانی است که در ناحیه غده تیروئید رخ میدهد٬ هنگامی که سلول های این ناحیه بی‌رویه رشد میکنند. بدین ترتیب تومورهایی سرطانی در بافت تیروئید ایجاد می‌شود. پزشکان پس از تشخیص بیماری٬ در صورت لزوم٬ اقدام به جراحی سرطان تیروئید میکنند٬ یعنی بخشی یا کل تیروئید را برمیدارند.

برداشتن تیروئید چه عوارضی دارد؟

عارضه های بعد از جراحی شامل دو دسته عارضه های طبیعی و غیر طبیعی می شود. احتمال بروز عارضه های طبیعی بسیار بالا و عوارض شایع کمتر از 5 درصد  است. عارضه هایی مثل درد یا خونریزی محل برش جراحی کاملا طبیعی است و بیمار می تواند با مصرف مسکن و یا داروهای تجویز شده برای کنترل خونریزی از ایجاد این عارضه های پیشگیری کند. عارضه شایع دیگری که در این زمینه می توان به آن اشاره کرد گرفتگی عضلات گردن است که معمولا با انجام تمرینات نرمشی بعد از جراحی و استفاده از داروهای شل کننده عضلات به مرور برطرف می شود.

عوارض شایع بعد از عمل برداشت تیروئید شامل عفونت زخم، خونریزی، انسداد راه های هوایی (در اثر لخته خون یا بیماری تراکئومالاسی)، هیپوکلسمی، طغیان تیروئیدی و آسیب عصب راجعه حنجره است.

احتمال عوارض برداشتن تیروئید موارد زیر است:

1. تغییرات کلسیم بعد از عمل (هیپوکلسمی)
2. انسداد راه هوایی در اثر لخته خون یا تراکئومالاسی
3. گرفتگی صدا (آسیب عصب راجعه حنجره)
4. عفونت زخم
5. تغییراتی در عادات غذایی

در ادامه به توضیح هریک میپردازیم.

۱- تغییرات کلسیم بعد از عمل (هیپوکلسمی)

احتمال بروز این عارضه ۳ تا ۵ درصد است. جراحی می تواند به آسیب غده پاراتیروئید، انسداد یا کاهش جریان خون رونده به این غدد و برداشت غیر عمدی این ساختار های کوچک منجر شود. ابتلا به کم کاری غده پاراتیروئید و کاهش تولید هورمون پاراتیروئید منجر به کاهش سطح کلسیم سرم خون می شود.

هیپوکلسمی حاد معمولا ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد به صورت انسداد راه هوایی یا استریدور حلقی (خروسک) بروز می دهد.

علائم افت کلسیم

علائم اولیه این وضعیت معمولا

• گزگز و بی حسی لبها، نوک انگشتان و کف پا
• سردرد
• گرفتگی عضلات
• اضطراب و افسردگی

البته علائم دیگری نیز می توانند پدیدار شوند که از جمله آن ها می توان به اسپاسم کارپوپدال، تتانی، اسپاسم حلقی، صرع، طولانی شدن موج QT در نوار قلب و حمله قلبی اشاره کرد.

علامت شوستوک یک انقباض در عضلات صورت است که با ضربه زدن به عصب صورت در ناحیه اطراف گوش (per auricular) برانگیخته می شود. علامت تروسو به اسپاسم تونل کارپال دست گفته می شود که در هنگام باد کردن کاف فشار خون بر روی دست به وقوع می پیوندد.

فشار مثبت مداوم بر راههای هوايی (CPAP) اغلب در رفع تنگی های راه های هوایی موثر بوده و دریافت ۱ گرم کلسیم گلوکونات به صورت وریدی و آهسته می تواند سبب رفع علائم شود.

۲- انسداد راه هوایی در اثر لخته خون یا تراکئومالاسی

گاهی اوقات بعد از جراحی تیروئید احتمال تشکیل لخته خون وجود دارد. احتمال این واقعه یک تا دو درصد و احتمال تراکئومالاسی کمتر از یک درصد است. انسداد راه های هوایی در اثر ایجاد لخته خون معمولا بلافاصله بعد از جراحی رخ می دهد. این عارضه شایع ترین مشکل انسدادی راه های هوایی در 24 ساعت اولیه بعد از جراحی است. درمان استاندارد انسداد ناشی از لخته خون ایجاد برش به منظور تخلیه آن است. لوله گذاری مجدد در انسداد های مداوم راه های هوایی نیز می تواند برای بیمار نجات دهنده باشد.

اگر انسداد راه هوایی در 24 ساعت اول بعد از جراحی رخ دهد به احتمال زیاد عامل آن تشکیل لخته خون است و بعد از 24 ساعت نیز عامل اصلی انسداد مجاری اختلال عملکرد حنجره در اثر هیپوکلسمی است.

۳- گرفتگی صدا (آسیب عصب راجعه حنجره)

احتمال بروز این آسیب در شرایط مختلف به شرح زیر است:
آسیب یک طرفه ای که منجر به گرفتگی صدا شود ۰/۷۷ درصد
آسیب دو طرفه ای که با انسداد راه هوایی و از دست دادن صدا همراه باشد ۰/۳۹ درصد

گرفتگی صدا که میتواند با خستگی صدا یا خش دار شدن همراه باشد معمولا ممکن است برای چند روز تا چند هفته طول بکشد و خیلی کم پیش میاید که ادامه‌دار باشد.

۴- عفونت زخم

احتمال عفونی شدن زخم پس از این جراحی ۰/۲ تا ۰/۵ درصد است.
در صورتی که انسداد راه های هوایی در ۲۴ ساعت اول پس از جراحی رخ دهد به احتمال زیاد عامل آن تشکیل لخته خونی است. عامل انسداد این مجاری پس از گذشت ۲۴ ساعت می تواند اختلال عملکرد حنجره در اثر هیپوکلسمی باشد. البته عفونت زخم پس از هر جراحی عمومی محتمل است.

۵- تغییراتی در عادات غذایی

پس از عمل تیروئید برای مدتی عمل بلعیدن و قورت دادن با مشکل همراه است که پزشک برای کاهش درد شما مسکنی تجویز میکند. توصیه میشود که در مدت نقاهت پس از عمل از غذاهایی با قوام شل و نرم استفاده کنید که قورت دادن‌شان زحمت زیادی نداشته باشد.

آیا امکان بارداری با برداشتن تیروئید هست؟

تیروئید، غده بسیار مهمی در بدن است و نقش پررنگی در بارداری دارد. نبود هورمون ترشح شده غده تیروئید، هم در بدن زنان و هم در بدن مردان، مشکلاتی را در بارداری ایجاد خواهد کرد. اما زمانیکه غده تیروئید به هر علتی که پزشک صلاح میداند برداشته میشود، اگر جایگزین مناسب دارویی هورمون داشته باشد این مشکل برطرف خواهد شد. پس بسیار مهم است که تحت درمان دارویی منظم و مداوم توسط پزشک قرار بگیرید تا در بارداری مشکلی ایجاد نشود.

امکان زندگی پس از برداشتن غده تیروئید؟!

بسیاری از افرادی که با مشکلاتی در زمینه غده تیروئید مواجه می‌شوند و پزشکان متخصص جراحی مانند دکتر بهزاد نعمتی هنر به آنان توصیه می‌کنند که جراحی شوند تا این غده را از بدن آن‌ها خارج سازند؛ با این پرسش مواجه می‌شوند که آیا این امکان وجود دارد که با نداشتن غده تیروئید در بدن بتوانند به زندگی عادی خود ادامه دهند؟

در صورت برداشتن تیروئید٬ ممکن است این مساله ها پیش بیاید:

هیپوکلسمی (۳ تا ۵ درصد):

رایج ترین علت انسداد راه های هوایی پس از ۲۴ ساعت اولیه است.

تشکیل لخته خونی (۱ تا ۲ درصد):

رایج ترین علت انسداد هوایی در ۲۴ ساعت اولیه است.

آسیب عود کننده عصب حنجره (۰/۷۷ درصد):

معمولا سبب آسیب یک طرفه، استریدور (خروسک) و گرفتگی صدا می‌شود.

عفونت زخم (۰/۲ تا ۰/۵ درصد)

می‌توان گفت در صورتی که پزشک معالج بخشی از غده تیروئید را از بدن فرد بیمار حذف کند وی می‌تواند بنا بر توصیه و تجویز پزشک معالج خو،د به مصرف قرص‌های کنترل کننده هورمون اقدام کند. این در حالی است که در صورتی که تمامی این غده از بدن فرد بیمار خارج شده باشد نیاز به مصرف هورمون‌های مصنوعی تیروئید است. چراکه در صورت حذف کامل این غده، امکان تولید این هورمون در بدن وجود ندارد. بنابراین لازم است از طریق روش‌های ممکن، این هورمون‌های مورد نیاز بدن تامین شوند و وظایف خود را انجام دهند.

نحوه مصرف دارو

یکی از مراقبت های بعد از عمل تیروئید، مصرف داروهای مورد نیاز است. اگر فرد بیمار بعد از جراحی داروهای تجویز شده توسط پزشک را به اندازه کافی و در زمان لازم مصرف کند، هیچ عارضه جدی او را تهدید نخواهد کرد و زندگی به صورت نرمال جریان خواهد یافت و او مجبور است که روزانه قرص های خود را مصرف کند. این داروها زیر نظر پزشک و طبق تجویز وی باید مصرف گردد و از مصرف خودسرانه این داروها نیز باید پرهیز شود.

لازم به ذکر است این داروها قیمت مناسبی داشته و هزینه بسیاری زیادی را به فرد بیمار تحمیل نخواهند کرد. اما ذکر این نکته نیز دارای ضرورت است که مصرف قرص و هورمون تیروئید نیز مانند تمامی داروها باید با تجویز پزشک معالج و هم‌چنین تحت نظر و مراقبت وی انجام گیرد و از مصرف خودسرانه این داروها نیز پرهیز شود.

از طرف دیگر لازم به ذکر است که از آنجا که هورمون‌های تیروئیدی تا مدت‌ها در بدن افراد وجود دارند، بنابراین فرد بیمار که غده تیروئید او از بدنش خارج شده، تا دو ماه پس از حذف این عامل، احساس طبیعی دارد و کمبود آن را حس نمی‌کند.

اما به مرور زمان به این احساس دست می‌یابد که انرژی او کاهش پیدا کرده است و وی نمی‌تواند برخی از فعالیت‌های روزانه‌اش را مانند سابق پیگیری کند. همین عوامل نیز باعث می‌شود تا پزشک معالج، برای او داروهای مناسب را تجویز و توصیه کند.

کلام آخر

عمل تیروئید اگرچه یک عمل جراحی کاملا ساده و رایج در بیماریهایی چون پرکاری تیروئید، گواتر و سرطان غده تیروئید است ممکن است در بیماران باعث ایجاد عارضه هایی گردد که برخی از آنها خطرناک و برخی نیز دائمی هستند. عارضه های شایعی چون درد، خونریزی و گرفتگی در ناحیه گردن نیز کاملا طبیعی است که با مصرف داروهای مسکن و انجام تمرینات نرمشی بعد از مدتی رفع شده و برای بیمار آزاردهنده نیستند.

معمولا عارضه های جراحی بین 24 تا 48 ساعت اولیه بعد از عمل برداشتن تیروئید بروز می کنند. همچنین برای بازگشت به زندگی نرمال بعد از جراحی تیروئید نیاز است تا بیمار طبق دستورات پزشک معالج از داروهای کنترل هورمون های تیروئید و یا داروهای ایجاد کننده هورمون های مصنوعی تیروئید در بدن استفاده کند.

برگرفته از:

Thyroidectomy Complications