آیا برداشتن کیسه صفرا خطرناک است؟

آشنایی با بیماری های کیسه صفرا

کیسه صفرا، یک ارگان لوبیایی شکل، در زیر کبد و سمت راست شکم است و مایع صفرایی که برای هضم و جذب مهم است را جمع آوری و ذخیره می کند.
برخی عوامل باعث مشکلاتی در کیسه صفرا و انجام خدمت رسانی او میشود; مانند:

• سنگ کیسه صفرا
• کولیک صفراوی
• التهاب کیسه صفرا

در این زمان کیسه صفرا قادر به انجام وظیفه خود نیست.
اکثر بیمارانی که به من مراجعه میکنند علائم خیلی بارزی ندارند. بعنوان مثال یکی از بیمارانم هنگام اکوی قلبش توسط پزشک٬ متوجه کیسه صفرای سنگ ساز او شده اند و ایشان را برای برداشتن کیسه صفرا به پزشک جراح معرفی کردند.
بیماران اکثرا با دردی در پهلوی راست که قرص های مسکن کمکی در کاهش درد نداشته اند به پزشک مراجعه میکنند.

• برخی اوقات به تشخیص پزشک به بیمار گفته میشود که با بیماری مدارا کند
• گاهی کیسه صفرا نیاز به تخلیه دارد
• در باقی موارد٬ بیمار کاندیدای برداشتن کیسه صفرا میشود

برداشتن کیسه صفرا یا کوله سیستکتومی (به انگلیسی: cholecystectomy) زمانی انجام میشود که بهترین گزینه درمانی برای بیمار باشد.

علت برداشتن کیسه صفرا

زمانیکه سنگ کیسه صفرا (gallstone) باعث ایجاد درد و رنچ در ناحیه شکم و پهلوی بیمار شود و راههای درمانی دیگر در بهبود بیمار اثر بخشی نداشته باشند٬ در این شرایط متخصص جراحی عمومی تنها راه درمان بیماری را در برداشت عضو کیسه صفرا میداند.

سنگ های کیسه صفرا اغلب سنگ های کوچکی هستند که در کیسه صفرا در نتیجه به هم خوردن تعادل در موارد سازنده مایع صفراوی، ایجاد می شوند.

اکثر سنگ کیسه صفرا هیچ گاه باعث علامت در فرد نمی شود و شما حتی متوجه آن ها نمی شوید؛ اما در موقعیت هایی، این سنگ ها می توانند جریان مایع صفرا را مسدود کنند و باعث تحریک کردن و متورم شدن کیسه صفرا (کوله سیستیت حاد یا التهاب کیسه صفرا) و یا پانکراس (پانکراتیت یا التهاب پانکراس) شوند.
در یک نگاه دلایلی که بیمار را نیازمند برداشتن کیسه صفرا میکند٬ یکی از موارد زیر است:

• سنگ های موجود در کیسه صفرا
• سنگ هایی که در مجرای صفراوی گیر کرده اند
• التهاب و متورم شدن کیسه صفرا
• پولیپ های بزرگ کیسه صفرا
• التهاب پانکراس به دلیل سنگ های صفراوی

علائم شایع سنگ کیسه صفرا

• درد در ناحیه شکم
• درد در شانه راست و گاه در کمر
• درد بعد از خوردن غذای چرب
• دردی که با یک نفس عمیق تشدید می شود
• درد در ناحیه قفسه سینه
• سوزش سر دل، سوء هاضمه و احساس زیاد شدن گاز معده
• احساس پری در شکم
• تهوع، استفراغ و تب
• لرز
• احساس درد با لمس شکم، مخصوصا در قسمت راست بالای شکم
• زردی در پوست و چشم ها
• تغییر رنگ غیر طبیعی مدفوع (مخصوصا به رنگ روشن تر و خاکستری)

آیا سنگ کیسه صفرا در خانم ها شایع تر است؟

به طرز شگفت آوری، سنگ های صفراوی از جنس کلسترول، معمولا در خانم های بالای 40 سالی وجود دارد که دارای سطح بالای استروژن در بدن خود هستند و در نتیجه، این سطح بالای استروژن باعث افزایش ترشح کبدی کلسترول صفراوی و صفرای اشباع شده از کلسترول می شود.

سایر عوامل خطر زا شامل:

• کلسترول خون بالا
• مصرف داروهای شامل استروژن مثل داروهای خوراکی ضد بارداری
• یا درمان های جایگزینی هورمون،
• دارا بودن چندیدن فرزند
• ابتلا به دیابت
• تالاسمی
  است.

 آیا برداشتن کیسه صفرا خطرناک است؟
در واقع جراحی کیسه صفرا از انواع جراحی های بی خطر یا کم خطر است و خیلی به ندرت دارای عارضه است. در مجموع شما بعد از جراحی کیسه صفرا قادر به زندگی کردن نرمال خواهید بود و کبد شما همچنان به ساخت صفرا برای کمک به هضم غذا، ادامه خواهد داد.

روش های برداشتن کیسه صفرا

دو روش جراحی کیسه صفرا وجود دارد که پزشک با توجه به شرایط بیمار٬ روش مناسب را بر میگزیند.

• روش سنتی (روش جراحی باز)
• روش لاپاراسکوپی

لاپاراسکوپیک کیسه صفرا یا کوله سیستکتومی به روش کمتر تهاجمی (minimally invasive)

در حین جراحی لاپاراسکوپیک، جراح 4 تا برش کوچک روی شکم شما ایجاد می کند. از یکی از این برش ها یک وسیله لوله مانند که سر آن دوربین دارد، داخل شکم می شود و جراح می تواند از این طریق داخل شکم را ببیند و به وسیله بقیه ابزارهایی که از دیگر برش ها وارد شکم می کند، کیسه صفرا را بردارد.
این جراحی ممکن است حدود یک تا دو ساعت به طول بی انجامد. این نکته را نیز در نظر داشته باشید که این جراحی برای همه افراد مناسب و قابل انجام نیست.

کوله سیستکتومی به روش باز و یا سنتی:

در طی این مدل جراحی، جراح یک برش حدود 15 سانتی متر روی شکم، سمت راست زیر دنده ها، ایجاد می کند. اعضا و عضله ها باید به کنار فیکس شوند تا کبد دیده شود و امکان برداشتن کیسه صفرا مهیا شود. این جراحی نیز حدود یک الی دو ساعت به طول می انجامد.

چه کسانی کاندیدای جراحی سنتی یا جراحی باز هستند؟

• کسانیه که آسیب شدید و التهاب شدید کیسه صفرا داشته باشند
• کسانیکه در گذشته عمل جراحی شکمی داشته اند که اسکار داخل شکم بر جای مانده است
• افرادی که چاق هستند و اضافه وزن زیاد و BMI بالا دارند
• کسانیکه جراح نتواند به وسیله دستگاه لاپاراسکوپ به وضوح و راحت داخل شکم را مشاهده کند
  ممکن است بیمار در حین جراحی به خونریزی دچار شود.

در بعضی مواقع ممکن است جراح حین لاپاراسکوپی متوجه شود که جراحی باز برای شما فواید بیشتری دارد.
هر دوی این روش ها با بیهوشی عمومی صورت می گیرد.

اگر سنگ کیسه صفرا بدون درمان بماند چه میشود؟

شاید این سوال شما هم باشد; در واقع اگر سنگ صفرا در مجرای صفراوی جا خوش کند و باعث انسداد مجرای صفراوی شود؛ ممکن است در نهایت منجر به عوارض شدید تهدید کننده زندگی شود که برای مثال می توان به:

• التهاب مجرای صفراوی
• عفونت
• پانکراتیت (التهاب پانکراس)
• یا کوله سیستیت (التهاب کیسه صفرا) شود.
• به علاوه اگر این وضعیت بدون درمان باقی بماند، ممکن است باعث افزایش ریسک ابتلا به سرطان کیسه صفرا شود.

ایا عفونت کیسه صفرا خطرناک است؟

هرگونه عفونتی در بدن برای بدن ضرر دارد و درصورتیکه به موقع درمان نشود میتواند منجر به آسیب های بیشتر به سایر نقاط بدن از جمله مغز خواهد شد.

زندگی بدون کیسه صفرا چگونه است؟

این سوال خیلی از بیماران قبل و بعد از عمل جراحی است؛ باید بگوییم که:
شما می توانید یک زندگی تماما نرمال و طبیعی بعد از برداشت کیسه صفرا داشته باشید.
کبد شما همچنان مایع صفراوی (bile) کافی را برای هضم غذا، خواهد ساخت. اما به جای ذخیره شدن آن در کیسه صفرا، این مایع به صورت مداوم به داخل سیستم گوارشی می ریزد.
ممکن است به شما توصیه شود که یک رژیم غذایی خاصی را قبل از انجام عمل جراحی رعایت کنید؛ اما رعایت آن پس از عمل ضرورتی ندارد. در مجموع بعد از عمل، بایستی هدف شما داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل باشد.
بعضی از بیماران ممکن است علائمی نظیر نفخ و اسهال را پس از عمل تجربه بکنند؛ اما به مرور و طی چند هفته این علائم بهبود میابند. اگر متوجه این شدید که با خوردن و یا نوشیدن برخی مواد غذایی دچار این علائم می شود، بهتر است از مصرف آن ها در آینده خودداری کنید.

ریسک عمل برداشتن کیسه صفرا چیست؟

عمل جراحی کیسه صفرا به منظور برداشتن آن را می توان جزو جراحی های ایمن به حساب آورد، اما مانند هر نوع جراحی دیگری احتمال ایجاد عوارض وجود دارد؛
عوارض احتمالی عبارتند از:

• عفونت زخم
• نشت مایع صفراوی به داخل شکم
• آسیب به مجراهای مایع صفراوی که از کبد خارج می شوند
• ایجاد لخته خون
• حتما در رابطه با محاسن و معایب عمل جراحی با جراح خودتان صحبت کنید.

منبع:

https://www.nhs.uk
https://www.mayoclinic.org
https://www.sages.org