سرطان کیسه صفرا شکل نادری از سرطان است که از بافت داخلی کیسه صفرا شروع میشود. برخی از افراد ممکن است در مراحل اولیه متوجه هیچ علامتی از این بیماری نشوند. این بدان معنی است که سرطان کیسه صفرا اغلب به سختی قابل تشخیص است، زیرا پزشکان اغلب آن را تا زمانی که فرد علائمی خاص نداشته باشد کشف نمی‌کند. این مقاله به بررسی سرطان کیسه صفرا، علائم، عوامل خطرناک در این بیماری و موارد دیگر می‌پردازد.
تعریف سرطان کیسه صفرا و انواع آن
شکل کیسه صفرا به صورت یک گلابی کوچک است در نتیجه این اندام اندازه کوچکی داشته و این اندام در زیر کبد و قسمت فوقانی شکم قرار دارد. مسئول ذخیره ماده صفرایی است که کبد برای کمک به تجزیه چربی در طول هضم تولید می‌کند.
به عبارتی صفرا مایعی قهوه ای رنگ مایل به زرد است که توسط کبد تولید شده و برای هضم غذاهای چرب در روده ی باریک مورد استفاده قرار می گیرد.
ممکن است که سنگ صفرا مجرای خروج صفرا را مسدود کند که معمولا برای درمان این حالت، جراحی برداشتن کیسه صفرا را به کار می گیرند. سرطان کیسه صفرا یکی از انواع سرطان های نادر است .تشخیص سرطان کیسه صفرا در مراحل اولیه کار بسیار دشواری است. همواره در مراحل اولیه کشف سرطان کیس صفرا، فرد شانس بیشتری برای درمان دارد. این سرطان معمولا از لایه‌های داخلی بافت کیسه صفرا شروع میشود.
انواع سرطان کیسه صفرا
یک فرد ممکن است به یکی از انواع مختلف سرطان کیسه صفرا مبتلا شود. سلول‌هایی که سرطان در آنها شروع میشود، نوع سرطان را تعیین می‌کنند. حدود ۹۰ درصد موارد از سلول‌های غده مانندی شروع میشود که داخل کیسه صفرا را پوشانده‌اند. پزشکان به این نوع از سرطان آدنوکارسینوم می‌گویند. در ادامه سه نمونه از زیرگروه‌های آدنوکارسینوم آورده شده است:
- آدنوکارسینوم غیرپاپیلاری: شایع ترین زیرگروه
- آدنوکارسینوم پاپیلاری: کمتر از غیرپاپیلاری شایع است، این نوع بعید است به غدد لنفاوی یا کبد سرایت کند و بهترین نوع این سرطان را دارا است.
- آدنوکارسینوم موسینوس: نادرترین نوع زیرگروه است و در سلول‌هایی که موسین تولید می‌کنند و در یکی از اجزای مخاطی شروع میشود.
انواع کمتر شایع سرطان کیسه صفرا عبارتند از:
- کارسینوم سلول سنگفرشی
- کارسینوسارکوم
- کارسینوم آدنوسکواموس
علائم سرطان کیسه صفرا
علائم این نوع سرطان اگر در مراحل اولیه باشد به راحتی قابل درمان است اما متاسفانه اغلب در مراحل پیشرفته‌تری بروز می‌کند که سرطان گسترش یافته است. هنگامیکه آن رخ می‌دهد، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- دردهای شکمی ( مخصوصا در قسمت بالا سمت راست )
- تهوع و استفراغ
- توده‌های شکمی
- زردی
علائمی‌که کمتر رایج هستند شامل موارد زیر است:
- تب
- تورم شکم
- کاهش وزن
- ادرار تیره
- مدفوع رنگ روشن یا چرب
- از دست دادن اشتها
- خارش پوست
مراحل سرطان کیسه صفرا
مرحله‌بندی این نوع سرطان فرآیندی است برای یافتن میزان سرطان در بدن و محل آن که برای پزشکان باید قابل تشخیص باشد. برای سرطان کیسه صفرا، آزمایش‌های خونی، آزمایش‌های عملکرد کبد و آزمایش نشانگر سطح تومور (CEA و CA 19-9) و سایر آزمایش‌ها مانند سونوگرافی، کلانژیوگرافی، CT و MRI ممکن است برای کمک به یافتن مرحله سرطان استفاده شود. پزشکان معالج شما باید در مورد سرطان و سلامت شما بدانند تا بتوانند بهترین درمان را برای شما برنامه ریزی کنند. بیشتر سرطان‌های کیسه صفرا از دیواره داخلی کیسه صفرا شروع میشود به آن اپیتلیوم می‌گویند. سپس تومور می‌تواند به سمت سایر قسمت‌های کیسه صفرا رشد کرده و ممکن است تمام یا بخشی از فضای داخل کیسه صفرا را اشغال کند.
مانند دیگر انواع سرطان پزشکان در خصوص مراحل سرطان کیسه صفرا در فرد دسته‌بندی دارند. مراحل این سرطان از مرحله 0 تا مرحله IV متغیر است. هر چه مرحله بالاتر باشد، سرطان جدی تر است. دسته‌بندی زیر هر مرحله و شرح آن را توضیح داده است:
مرحله 0: سرطان فقط در لایه داخلی بافت کیسه صفرا وجود داشته و به لایه‌های عمیق‌تر کیسه صفرا، غدد لنفاوی مجاور یا سایر اندام‌ها سرایت نکرده است.
مرحله I: سرطان از لایه داخلی به لایه پوششی یا ماهیچه‌ای کیسه صفرا گسترش یافته است ولی هنوز به غدد لنفاوی مجاور یا سایر اندام‌ها سرایت نکرده است.
مرحلهII: سرطان از پوشش یا لایه ماهیچه ای به بافت فیبری که شکم را می‌پوشاند گسترش یافته است یا سرطان از لایه پوششی یا ماهیچه ای به بافت فیبری در کنار کبد گسترش یافته است، اما به کبد حمله نکرده و به غدد لنفاوی مجاور یا اندام‌های دور سرایت نکرده است.
مرحلهIII: سرطان به پوشش خارجی کیسه صفرا، کبد یا یک عضو مجاور مانند روده کوچک، معده، پانکراس یا کولون گسترش یافته و به غدد لنفاوی مجاور یا اندام‌های دور سرایت نکرده است یا سرطان ممکن است به خارج از کیسه صفرا به کبد یا یکی دیگر از اندام‌های مجاور گسترش یافته باشد، اما به رگ‌های خونی اصلی منتهی به کبد نرفته باشد و به بیش از سه غدد لنفاوی مجاور گسترش نیافته است.
مرحلهIV: سرطان به یک رگ خونی اصلی منتهی به کبد یا چند اندام خارج از کبد گسترش یافته است. همچنین ممکن است به سه غدد لنفاوی مجاور سرایت کرده و به اندام‌های دور سرایت نکرده باشد یا سرطان ممکن است به خارج از کیسه صفرا گسترش یافته باشد اما به چهار یا بیشتر غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته و به اندام‌های دور سرایت نکرده باشد. یا ممکن است سرطان در خارج از کیسه صفرا یا به غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته باشد و این بیماری در اندام‌های دورتر مانند کبد، پوشش شکم یا ریه‌ها گسترش یافته باشد.
علل به وجود آمدن سرطان کیسه صفرا
دلایل دقیق سرطان کیسه صفرا هنوز ناشناخته است ولی التهاب مزمن کیسه صفرا ممکن است دلیل این امر باشد. التهاب کیسه صفرا می‌تواند ناشی از سنگ کیسه صفرا باشد و ممکن است باعث شود کیسه مایع خود را آهسته‌تر آزاد کرده و سلول‌ها برای مدت طولانی‌تر از حد معمول در معرض مواد شیمیایی موجود در صفرا قرار گیرند.
التهاب کیسه صفرا همچنین می‌تواند ناشی از ناهنجاری در مجاری مختلف باشد که مایعات را از کیسه صفرا و لوزالمعده به روده کوچک می‌برد. این موارد همچنین می‌توانند به شیره پانکراس اجازه دهند به کیسه صفرا برگردند و باعث تحریک آن شوند. التهاب مزمن در کیسه صفرا نیز ممکن است به تغییرات در DNA سلولی کمک کند و جهش در DNA سلولی عامل ایجاد تومورهای سرطانی است.
عوامل خطرناک در سرطان کیسه صفرا و عوارض آن
برخی عوامل احتمال ابتلای فرد به سرطان کیسه صفرا را افزایش می‌دهند. برخی از عوامل خطرناک شناخته شده برای این نوع سرطان عبارتند:
- سنگ کیسه صفرا
- وضعیتی که رسوبات کلسیم اندام را می‌پوشاند
- چاقی
- سن بالاتر
- کیست‌های کلدوک که کیسه‌های پر از صفرا هستند
- پولیپ کیسه صفرا
- ناهنجاری در مجاری صفراوی
- عفونت تیفوئید
- سابقه خانوادگی
- کلانژیت اسکلروزان اولیه ( یک وضعیت التهابی که باعث ایجاد بافت اسکار میشود. )
سایر عوامل احتمالی شامل سیگار کشیدن و قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی است. ارتباط بین این عوامل به اندازه برخی عوامل خطرناک دیگر روشن نیست.
عامل جنسیت و قومیت در سرطان کیسه صفرا
سرطان کیسه صفرا در زنان بیشتر از مردان است و دلیل این امر ناشناخته است، اما دلیل احتمالی آن این است که زنان بیشتر عمر می‌کنند. یکی دیگر از عوامل خطر سرطان کیسه صفرا، قومیت است که با توجه به هر منطقه نوع و درجه این سرطان متفاوت است که این ممکن است به دلیل تفاوت در ژنتیک، سبک زندگی، رژیم غذایی و دسترسی محدود به مراقبت‌های بهداشتی باشد، با این حال دلایل دقیق آن تا حد زیادی ناشناخته است. یکی دیگر از عوامل خطرناک در این بیماری موقعیت جغرافیایی است. برای مثال سرطان کیسه صفرا در مقایسه با آمریکا در اروپای مرکزی، هند، پاکستان و آمریکای جنوبی شایع‌تر است.
عوارض کیسه صفرا
حتی با درمان موفقیت آمیز، سرطان کیسه صفرا می‌تواند دوباره بازگردد. بازگشت این سرطان می‌تواند با عوامل و نشانه‌های زیر رخ دهد:
- درد شکم
- زردی ناشی از مسدود شدن مجاری صفراوی
- کاهش وزن ناگهانی و بی دلیل
تشخیص سرطان کیسه صفرا
هنگامیکه فرد به دلیل داشتن علائم مختلف به پزشک مراجعه می‌کند، پزشک احتمالاً علائم و سابقه پزشکی او را مورد بازبینی قرار داده و یک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد. اگر پزشک به سرطان کیسه صفرا مشکوک باشد، احتمالاً آزمایش‌های مختلفی را برای تشخیص وجود سرطان توصیه می‌کند. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر است:
- آزمایش خون برای تشخیص نشانه‌هایی از تومور
- تست‌های عملکرد کبد
- سی تی اسکن
- اسکن با امواج فراصوت
- بیوپسی
- لاپاراسکوپی
- سونوگرافی
- آندوسکوپی
- اسکن ام آر آی
پزشکان چند روش مختلف برای کمک به درمان بالقوه سرطان کیسه صفرا دارند. جراحی بیشترین شانس را برای درمان موفقیت آمیز سرطان کیسه صفرا ارائه می‌دهد. اگر سرطان از کیسه صفرا گسترش نیافته باشد، پزشک ممکن است کوله سیستکتومی‌‌رادیکال را توصیه کند.
در این روش جراح کل کیسه صفرا، غدد لنفاوی اطراف آن و برخی از بافت‌های اطرافش را بر می‌دارد. اگر سرطان به خارج از کیسه صفرا گسترش یافته باشد، ممکن است میزان بافتی که گرفته میشود را افزایش دهند. اگر جراحی ناموفق باشد یا توصیه نشود، سایر گزینه‌های درمانی در دسترس هستند. آنها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- شیمی‌درمانی
- پرتو درمانی
- رفع انسداد برای تسکین علائم
غربالگری سرطان کیسه صفرا
تشخیص زودهنگام سرطان کیسه صفرا اغلب سخت است و این تا حدودی به دلیل محل کیسه صفرا است زیرا در زیر کبد قرار دارد، بنابراین معاینات معمول ممکن است تومورهای کوچک را تشخیص ندهند. همچنین هیچ ابزار تشخیصی برای تشخیص این نوع سرطان وجود ندارد. در بیشتر موارد فرد تنها زمانی سرطان کیسه صفرا را کشف می‌کند که به اندازه کافی بزرگ شده باشد و این به واسطه علائم ایجاد شده است.
عمل جراحی کیسه صفرا چگونه است؟
معمولا جراحی و عمل کیسه صفرا به روش جراحی کوله سیستکتومی (به شکل جراحی سنتی باز) و جراحی لاپاراسکوپی انجام میشود.
اگر تومور در مراحل اولیه باشد و فقط در لایه داخلی کیسه صفرا باشد، می‌توان کل کیسه صفرا را برداشت که به این عمل کوله سیستکتومی می‌گویند. هنگامیکه تومور به عضله تبدیل شد، ممکن است لازم باشد قسمت‌هایی از کبد نیز برداشته شود.
اگر تومور بزرگتر باشد، ممکن است لازم باشد کل لوب کبد برداشته شود. این عمل هپاتکتومی یا لوبکتومی نامیده میشود. گاهی اوقات روشی به نام پانکراسدوئودنکتومی در مراحل بعدی تومورهای کیسه صفرا استفاده میشود.
روشهای تسکینی نیز وجود دارد که هدف آن حذف سرطان نیست، بلکه کاهش علائمی‌است که سرطان ممکن است ایجاد کرده باشد. این می‌تواند شامل رفع انسداد مجرای صفراوی (استنت صفراوی ) باشد. تومورهای مرحله IV معمولاً با جراحی درمان نمی‌شوند.
در روش لاپاراسکوپی برش های کوچکی بر روی پوست شکم می دهند و با دستگاه لاپاروسکوپ، جراحی را انجام می دهند. امروزه روش ارجح، روش کم عارضه تر است که همین روش لاپاراسکوپی در مقایسه با جراحی باز عارضه های کمتری دارد.
شیمی‌درمانی در سرطان کیسه صفرا
روش شیمی‌درمانی استفاده از داروهای ضد سرطان است که این داروها ممکن است داخل وریدی یا از طریق دهان داده شوند. محققان همچنین در حال مطالعه هستند که شیمی‌درمانی سرطان کیسه صفرا را مستقیماً در شریان اصلی تامین کننده کبد به نام شریان کبدی انجام دهند. این شریان کیسه صفرا را نیز تامین می‌کند. البته اگر سرطان پیشرفته باشد، ممکن است انجام این روش خوب نباشد.
شیمی‌درمانی برای درمان سرطان کیسه صفرا یا پس از جراحی (درمان کمکی) یا به عنوان تنها نوع درمان استفاده میشود. همچنین می‌توان از شیمی‌درمانی برای تسکین علائم استفاده کرد. شیمی‌درمانی مورد استفاده برای درمان سرطان کیسه صفرا عبارتند از سیس پلاتین، کپسیتابین، اگزالیپلاتین، جمسیتابین و پاکلی تاکسل متصل به آلبومین که این داروها ممکن است به تنهایی یا ترکیبی استفاده شوند.
درمان‌های هدفمند نشانگرهای ژنتیکی یا مولکولی خاصی را روی تومورها هدف قرار می‌دهند. برخی از تومورهای کیسه صفرا دارای این نشانگرها هستند. معمولا برای تجویز نوع شیمی درمانی ممکن است نمونه‌ای از تومور شما را برداشت کرده و روی آن آزمایشاتی انجام شود. داروهای مورد استفاده در درمان برخی از سرطان‌های کیسه صفرا شامل انترکتینیب، لاروترکتینیب، پمبرولیزوماب و دوستارلیماب-gxly هستند.
جلوگیری از سرطان کیسه صفرا
یک فرد نمی‌تواند به طور مستقیم از انواع سرطان کیسه صفرا جلوگیری کند. بسیاری از عوامل خطرناک این نوع سرطان مانند سن و قومیت از جنبه‌ای ناشی می‌شوند که فرد نمی‌تواند در آنها تغییری ایجاد کند. با این حال یک فرد می‌تواند اقداماتی را انجام دهد که ممکن است خطر ابتلا به آن را کاهش دهد که این موارد در ادامه بیان شده است:
- داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل
- ورزش منظم
- حفظ وزن در محدوده سالم
- ترک سیگار
- اجتناب از خوردن الکل
نتیجه گیری
سرطان کیسه صفرا شکل نادری از سرطان است که از کیسه صفرا شروع میشود. هیچ آزمایش یا غربالگری نمی‌تواند سرطان کیسه صفرا را دقیق تشخیص دهد. همچنین معمولاً تا مراحل بعدی علائم از وجود آن بی‌خبر هستیم. سرطان کیسه صفرا در بین زنان شایع تر است زیرا عمر بیشتری دارند.
درمان اغلب به کمک جراحی و شامل برداشتن کیسه صفرا است، اگرچه ممکن است شامل پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی نیز باشد. بیشترین شانس موفقیت یک فرد زمانی اتفاق می‌افتد که پزشکان سرطان را زود تشخیص دهند. برخی از رفتارها می‌تواند خطر ابتلا به سرطان کیسه صفرا را کاهش دهد، مانند داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل، حفظ وزن مناسب و ورزش منظم که علاوه بر نظم در روتین زندگی و دوری از سرطان کیسه صفرا فرد سلامت خود را بدست می‌آورد.
برگرفته از:
آخرین دیدگاه‌ها