آیا بیماری گواتر خطرناک است؟

گواتر چیست؟

به بزرگ شدن غیر طبیعی غده تیرویید اصطلاحا گواتر گفته میشود. گاه در اصطلاح عامیانه به آن غمباد گفته میشود و تصور میشود که بر اثر افسردگی و ناراحتی در افراد پیش می آید.

در واقع تیرویید٬ غده اي پروانه ای شكل است که در جلو گردن و بالاي ترقوه قرار دارد. این غده هورمون هایی را ترشح می کند که به تنظیم عملکرد بدن، از جمله سوخت و ساز بدن، فرایندی که در آن غذا به انرژی تبدیل می شود، کمک می کند. این هورمون ها همچنین ضربان قلب، تنفس، گوارش و خلق را نیز تنظیم می کنند.

گواتر بیماری است که در آن اندازه تیروئید شما افزایش می یابد. این بیماری ممکن است در هر کسی بروز کند، اما در زنان و مخصوصا دختران جوان٬ افرادی که در مناطق کوهستانی زندگی میکنند شایع تر است. این بیماری بعضا، بر نحوه عملکرد تیروئید تأثیر می گذارد.

علائم گواتر چیست؟

تورم قابل توجه در گردن شما از علائم اولیه گواتر است. ممکن است اندازه ندول هایی که در تیروئید هستند، از خیلی کوچک تا خیلی بزرگ متفاوت باشند. وجود این ندول ها می توانند این ظاهر متورم را ایجاد کند.
علائم دیگر شامل موارد زیر است:

• مشکل در بلع یا نفس کشیدن
• سرفه
• خشونت صدا
• سرگیجه به هنگام بالا بردن دست ها به بالای سر

عوامل موثر در ایجاد گواتر

کمبود ید عامل اصلی بروز گواتر است. وجود ید برای تولید هورمون های تیروئیدی ضروری است. هنگامی که ید کافی نباشد، فعالیت تیروئید برای ساخت هورمون ها شدت میگیرد و باعث بزرگتر شدن این غده می شود.

سایر علل گواتر شامل موارد زیر است:

بیماری گریوز

بیماری گریوز هنگامی رخ می دهد که تیروئید بیش تر از حد طبیعی هورمون تولید می کند، که به پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدیسم) معروف است. تولید بیش از حد هورمون ها باعث افزایش اندازه تیروئید می شود.

تیروئیدیت هاشیموتو

هنگامی که تیروئید قادر به تولید کافی هورمون های تیروئیدی نباشد، تیروئیدیت هاشیموتو یا همان بیماری هاشیموتو نام دارد و باعث كم کاری تیروئید می شود.
پایین بودن سطح هورمون های تیروئیدی باعث تحریک بیش تر غده هیپوفیز و در نتیجه تولید بیش تر هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) شده و خود این هورمون باعث بزرگ شدن تیروئید می شود.

التهاب تیرویید

برخی از افراد مبتلا به تیروئیدیت یا همان التهاب تیروئید می‌شوند که می تواند باعث بروز گواتر شود. این التهاب از تیروئیدیت هاشیموتو متفاوت است. یک نمونه آن تیروئیدیت ویروسی است.

ندول ها

کیستهای جامد یا حاوی مایعات ممکن است در تیروئید ایجاد شده و باعث تورم آن گردند. اغلب این ندول ها سرطانی نیستند.

سرطان تیروئید

سرطان ممکن است تیروئید را تحت تأثیر قرار داده و باعث تورم یک طرفه این غده شود. سرطان تیروئید مانند ندول های خوش خیم آن شایع نیستند.

بارداری

بارداری بعضی اوقات می تواند باعث بزرگتر شدن غده تیروئید شود.

انواع گواتر

گواتر علل زیادی در نتیجه انواع مختلفی دارد که شامل:

گواتر کلوئیدی (بومی)

گواتر کلوئیدی به دنبال کمبود ید، ماده معدنی لازم برای تولید هورمون های تیروئید ایجاد می شود. افرادی که به این نوع گواتر مبتلا می شوند معمولاً در مناطقی زندگی می کنند که ید کمیاب باشد.

گواتر غیر سمی | غیرتوکسیک (تک‌گیر)

علت گواتر غیر سمی معمولاً ناشناخته است، هرچند ممکن است توسط داروهایی مانند لیتیم ایجاد شود. لیتیم در درمان اختلالات خلقی مانند اختلال دو قطبی کاربرد دارد.
در گواترهای غیر سمی، عملکرد تیروئید سالم بوده و میزان هورمون های تیروئید تحت تأثیر قرار نمیگیرد.همچنین این گواتر ها خوش خیم هستند.

گواتر ندولار یا گواتر مولتي ندولر چيست؟

این نوع گواتر در نتیجه بزرگ شدن یک یا چند ندول کوچک تشکیل می شود. خود ندول ها با تولید هورمون تیروئیدی باعث پرکاری تیروئید می شوند. به طور کلی یک گواتر ساده را تشکیل می دهند.

تشخیص گواتر

پزشک گردن را از نظر وجود تورم معاینه کرده و همچنین تعدادی تست تشخیصی را که شامل موار زیر می باشد، درخواست می کند:

آزمایش خون

آزمایش خون می تواند تغییراتی را که در سطح هورمون ها و افزایش تولید آنتی بادی ها در پاسخ به عفونت یا آسیب و یا فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی ایجاد می شوند، نشان دهد.

اسکن تیروئید

پزشک شما ممکن است اسکن تیروئید درخواست کند. این کار معمولاً وقتی انجام می شود که سطح هورمون های تیروئیدی بالا باشد. این اسکن ها اندازه و وضعیت گواتر، پرکار بودن برخی از قسمت ها یا کل بافت تیروئید را نشان می دهند.

سونوگرافی

سونوگرافی تصاویری از گردن، اندازه گواتر و اینکه آیا ندول وجود دارد یا نه را مشخص می کند. سونوگرافی می تواند تغییراتی را که با گذشت زمان در ندول ها و گواتر ایجاد می شوند را، ردیابی کند.

بیوپسی

بیوپسی روشی است که در آن از ندول های تیروئید در صورت وجود، نمونه های کوچک گرفته می شود. این نمونه ها جهت بررسی به آزمایشگاه فرستاده می شوند.

راههای درمان گواتر چیست؟

پزشک شما بر اساس اندازه و وضعیت گواتر شما و علائم مربوط با آن در مورد دوره درمانی مورد نیازتان تصمیم گیری خواهد کرد. درمان بر اساس مشکلات ناشی از گواتر صورت می گیرد.

اگر دچار کم کاری یا پرکاری تیروئید هستید، کافی است داروهایی را که به کوچک کردن گواتر کمک می کنند را مصرف کنید. در صورت وجود تیروئیدیت از داروهایی مثل کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب استفاده می شود.

جراحی

برداشتن بافت تیروئید با روش جراحی، معروف به تیروئیدکتومی، در صورتی که تیروئید شما خیلی بزرگ شده باشد یا به درمان دارویی پاسخ ندهد، گزینه مناسبی است.

ید رادیواکتیو

در افراد مبتلا به گواترهای مولتی ندولر سمی، ممکن است درمان با ید رادیواکتیو (RAI) ضروری باشد. ید رادیواکتیو به صورت خوراکی استفاده شده و از طریق خون به تیروئید می رود و قسمتی از بافت تیروئید که بیش از حد فعال است را از بین می برد.

مراقبت در منزل

بسته به نوع گواتر، ممکن است نیاز به افزایش یا کاهش ید مصرفی در منزل باشد.
گواتر کوچک که مشکلی ایجاد نکرده باشد، به هیچ وجه به درمان نیازی ندارد.

نشانه ها و علائم سرطان تیروئید چیست؟

سرطان تیروئید می تواند باعث بروز هر یک از علائم یا یافته های زیر شود:

• توده در گردن، که گاهی اوقات به سرعت رشد می کند
• تورم در گردن
• درد جلوی گردن که گاهی اوقات این درد تا گوش ها انتشار پیدا می کند
• خشونت یا تغییر صدایی که از بین نمی رود
• مشکل در بلع
• مشکل در تنفس
• سرفه مداوم که ناشی از سرماخوردگی نیست

اگر هر یک از این علائم یا یافته ها را دارید، سریعاً با پزشک خود صحبت کنید. بسیاری از این علائم می توانند در اثر شرایط غیر سرطانی یا حتی سایر سرطان های ناحیه گردن ایجاد شوند. توده های تیروئید شایع و معمولاً خوش خیم هستند. با این وجود، اگر شما هر یک از این علائم را دارید، به پزشک خود مراجعه کنید تا در صورت لزوم علت را یافته و درمان کند. جراحی سرطان تیروئید یک روش درمانی بسیار موثر است.