مضرات قرص لاغری چیست؟

احتمالا این روزها از دوست و آشنا و تبلیغات رسانه ها، در مورد قرص های لاغری و مکمل های غذایی دیده و شنیده اید. در این مقاله قصد داریم، تا در رابطه با این قرص ها و عوارضی که می توانند روی سلامتی شما بگذارند صحبت کنیم.
مقدمه:
برای افرادی که تمایل زیادی به کاهش وزن و یا نگه داری وزن فعلی خود دارند، قرص ها و مکمل ها ممکن است که یک راه حل استثنایی به نظر بیاید. تولید کنندگان این محصولات، قول های عجیب و غریب و اغراق شده زیادی در رابطه با خواص این داروها می دهند. اما جالب است بدانید که، اکثر این ادعاها دارای هیچگونه پشتوانه علمی و پژوهش های بالینی نیستند.

در واقع داروهایی که به شما قول داده اند که در کاهش و چربی سوزی به شما کمک کنند، ممکن است خطرات پنهانی برای سلامتی شما داشته باشند.
در حال حاضر، علی رغم ریسک هایی که این مکمل ها و قرص ها در پی دارند؛ میزان تقاضای این محصولات به خصوص در بین کسانی که دچار اختلالات خوردن (eating disorders) در حال افزایش است.

بیش از 50 درصد مبتلایان به اختلالات تغذیه ای، از قرص های رژیمی بدون نسخه، داروها و مکمل های گیاهی و داروهایی که برای کاهش وزن نسخه می شوند، مصرف می کنند. به غیر از مواردی که شما تحت نظر پزشک، داروهای کاهش وزن مصرف می کنید؛ ممکن است با مصرف این محصولات خودتان را در معرض خطرات جبران ناپذیری قرار دهید.

مکمل غذایی چیست؟

مکمل غذایی (Diet supplement) به محصولی گفته می شود که به صورت خوراکی مصرف شده به محتوای غذای روزانه شما افزوده می شود. همه مکمل ها اینگونه نیستند که فقط و فقط به جهت کاهش وزن استفاده شوند، آن ها می توانند جایگزین تغذیه ای با ارزشی برای مشتریانی باشند که به قدر کافی مواد بخصوص را از غذای روزانه مصرفی خود دریافت نمی کنند.

روی بسته بندی هر مکمل باید ویژگی ها و جزئیات یا شناسه مکمل ذکر شده باشد. ضمن اینکه همانطور که از اسم این مواد مشخص است، مکمل های غذایی، در اصل تکمیل کننده رژیم غذایی بوده و نمی توان از آن ها به عنوان جایگزین مواد مغذی استفاده کرد. زنان باردار و شیرده، سالمندان، بیماران کلیوی، سرطانی و قلبی و عروقی و افرادی که به دلیل آلرژی، امکان مصرف مواد غذایی خاصی را ندارند، برخی از استفاده کنندکان مکمل های غذایی هستند. یک مکمل غذایی می تواند شامل:

• ویتامین ها
• مواد معدنی
• آمینواسید ها
• محصولات گیاهی
• برخی محصولات تولید شده در غدد
• برخی محصولات تولید شده در ارگان ها

دلایل افراد برای استفاده از مکمل های غذایی

• برای کاهش وزن و یا افزایش وزن
• برای ذخیره مواد غذایی از دست داده شده
• برای ساخت عضله
• برای بهتر شدن دید چشم
• بهبود خواب
• افزایش انرژی و…

صرفا به دلیل این که بسته های مکمل های غذایی و قرص های لاغری در طرح های جذاب در داروخانه ها به فروش می رسند، قرار نیست که استفاده از آن ها ایمن باشد.

قرص های لاغری چگونه کار می کنند؟

اگر شما در حال تحقیق و پیدا کردن مکمل ها و قرص های لاغری باشید، قطعا با انتخاب های بسیار زیادی رو به رو خواهید شد. کمپانی هایی که این محصولات را عرضه می کنند، ادعا می کنند اجزایی که در مکمل های آنان وجود دارد به شما کمک می کند تا به نتایج زیر دست بیابید:

• اشتهای به غذا را محدود کنید (دانه مرغ – گرده زنبور عسل – رازیانه)
• قبل از خوردن مقدار زیاد غذا، احساس سیری کنید (پسیلیوم – صمغ گوار)
• افزایش متابولیسم بدن (کافئین – گوارا (نوعی گیاه) – سینفرین – ویتامین B12)
• کاهش یافتن ساخت چربی در بدن شما (چای سبز – هیدروکسی سیتریک اسید – دانه کتان)
• مانع جذب چربی غذاهایی که مصرف می کنید می شود (کندرویتین)

مکمل های غذایی که به هر شکلی که می توانید مصرف کنید مانند:

• قرص
• کپسول
• پودر
• مایع
• انواع چای و دمنوش.

بعضی از این محصولات همراه با وعده غذایی خورده می شوند و بعضی دیگر به جای یک وعده غذا مصرف می شوند. قرص های غذایی که بدون نسخه تهیه می شوند، ظاهرا به شما کمک می کند تا با تحریک کردن متابولیسم و استفاده از انرژی بدنتان، وزن خود را کاهش دهید.

از مواد اولیه این محصولات می تواند Dexatrim را نام برد که ماده محرکه آن کافئین است که نوعی تحریک کننده دستگاه عصبی مرکزی در بدن می باشد، ممکن است به شما کمک کند تا با فرایندی به نام ترموژنز، چربی را بسوزانید؛ اما استفاده از این محرک ها ممکن است مضرات بسیار بیشتری از فواید آن داشته باشد.

قرص های لاغری که به منظور کاهش وزن در کوتاه مدت، به وجود آمده ‌اند به چند روش این کار را انجام می دهند که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.

کاهش اشتها با اختلال در سیگنال ها

قرص های لاغری با بهم ریختن تعادل هورمون ها و مواد شیمیایی بدن، یک فرمان سیری کاذب و اشتباه به مغز می فرستند. با فرمان سیری کاذب، اشتها شخص نیز کاهش می یابد.

مسدود کننده های چربی

یک روش دیگر برای چربی سوزی بدن، مسدود کننده های چربی به نام چیتوسان هستند. چیتوسان از پوسته خارجی سخت پوستان تهیه شده و به چربی ها چسبیده و از جدب آن ها به بدن جلوگیری می کند.

افزایش متابولیسم

برخی از قرص های لاغری، برای کاهش وزن متابولیسم بدن را افزایش می دهند. کافئین موجود در قرص های لاغری، با آزاد کردن هورمون هایی در جریان خون متابولیسم بدن را افزایش می دهد.

چرا مصرف قرص لاغری خطرناک است؟

در ادامه به برخی از عوارض مصرف قرص های لاغری اشاره می کنیم:

• افزایش ضربان قلب: این قرص ها با افزایش سرعت متابولیسم، ضربان قلب را بالا برده و در نهایت آن را نامنظم می کنند.
• افزایش فشار خون: کافئین و افدرین قرص ها لاغری، با افزایش سرعت چربی سوزی و مصرف کالری در نهایت منجر به افزایش خون می شوند.
• بی خوابی: همانطور که اشاره کردیم این قرص ها، حاوی کافئین هستند. کافئین روی کیفیت خواب تاثیر گذاشته و در نهایت باعث بروز علائمی چون اسهال و حالت تهوع می شود.
• مشکلات کلیوی: با مصرف داروهای لاغری، رگ های خونی منتهی به کلیه بسته شده و در نتیحه با کاهش جریان خون، بافت های کلیه آسیب می بینند.

بی قراری، افسردگی، خون ریزی از مقعد، اسیب به کبد، اسهال، سکته مغزی، خشکی دهان و سردرد از سایر عوارض قرص های لاغری محسوب می شوند. گاهی اوقات عوارض قرص های لاغری، بعد از توقف مصرف آن ها ناپدید می شود. اما باید این نکته را هم در نظر گرفت که، در اثر مصرف دراز مدت این قرص ها، فرد ممکن است به سکته مغزی، تشنج و انواع نارسایی های قلبی دچار شود. در ادامه به معرفی برخی از قرص های خطرناک لاغری که مصرف آن ها ممنوع است می پردازیم.

داروهای لاغری ممنوع شده

افدرا (Ephedra)

در ابتدا این محصول به عنوان عنصری در مکمل های غذایی فروخته می شد. افدرا یک محرک گیاهی چینی بود که در سال 2004 به دلیل شواهدی مبنی بر افزایش ریسک سکته قلبی و مغزی، ممنوع شد.

در این میان در سال 2005 دادگاهی حکم داد که استفاده از دوزهای کم افدرا مانعی ندارد اما در سال 2006، FDA ممنوعیت افدرا را مجددا اعلام کرد و بیان کرد که مصرف افدرا به عنوان مکمل در هر دوز و مقداری بسیار خطرناک است.

هیدروکسی کات (Hydroxycut)

برخی از محصولات لاغری، می توانند صدمه های شدیدی به کلیه ها، کبد و سایر ارگان های حیاتی وارد کنند. محصولات هیدروکسی کات در سال 2009 ممنوع شده و به خاطر گزارش هایی مبنی بر عوارض جانبی جدی که شامل هپاتیت و زردی می شد، فرا خوانده شدند.

یک نفر که از مکمل های چربی سوز این محصول مصرف کرده بود نیز در گذشت و نفر دیگر نیز به پیوند کبد نیاز پیدا کرد.

فن-پن

فنفلورامین موجود در این دارو، تاثیری به شدت منفی در قلب و ریه دارد. این دارو باید تحت نظر پزشک و در مواردی خاص با نسخه مصرف شود.

مریدیا

این دارو ارتباط مستقیمی با عارضه ها و آسیب های قلبی و عروقی دارند.

عوارض جانبی داروهای لاغری

عوارض جانبی داروهای کاهش وزن بسته به نوع دارویی که مصرف میشود و نحوه عملکرد دارو متفاوت است.

داروهای تحریک کننده

برخی داروها از نوع تحریک کننده هستند، مانند فن ترمین (Adipex-P) هستند. مصرف این دارو ها منجر به:

• بی خوابی
• افزایش فشار خون
• ضربان سریع قلب
• بی قراری
• وابستگی به دارو و سوء استفاده و عدم ترک آن شود

داروهای مخل جذب چربی

داروهایی که در جذب چربی تداخل ایجاد می کنند، مانند(alli-Orlistat) می تواند منجر به:

• ایجاد لکه های روغنی
• افزایش گاز
• شل شدن مدفوع

داروهای موثر بر اشتها در سیستم عصبی

قرص های رژیمی که بر روی انتقال دهنده های عصبی در مغز تأثیر می گذارند و بر اشتهای شما تأثیر می گذارد، مانند لوراکرارین (Belviq، Belviq XR) یا بوپروپیون و نالتروکسون (Contrave) می تواند مرتبط باشند با:

• سردرد
• تهوع و استفراغ
• یبوست
• خشکی دهان
• و سرگیجه

داروهای لاغری تاییده FDA آمریکا

داروی لاغری آنورکسیان (Anorexiants)

آنوراکسیان٬ داروهای سرکوبگر اشتها، داروهایی هستند که در مغز عمل می کنند و کمک می کنند تا اشتهای فرد کاهش پیدا کند. این داروها روی قسمت هایی از مغز اثر می گذارند که به کنترل احساس سیری و پری شما کمک می کند.

سرکوب کننده های اشتها به عنوان درمان برای کاهش وزن، در کنار یک برنامه ی منظم از رژیم و ورزش، استفاده می شود. انواع مختلفی از سرکوب کننده های اشتها وجود دارد، از جمله مواد محرک، مانند آمفتامین و داروهای جدید کاهش وزن که روی انتقال دهنده های عصبی در مغز عمل می کنند.

اثرات جانبی این داروها شامل:

• افزایش فشار خون و ضربان قلب
• اضطراب
• تاری دید
• بی خوابی
• سردرد و بی قراری

قرص لاغری بلویک – لورکارسرین (Belviq-lorcarserin hydrochloride) و قرص لاغری امسیک (Qsymia)

که هر دو این داروی اخیر ترکیبی از داروهای تایید شده ای مثل فنتیرامین و توپیرامات برای کنترل وزن است.

هر دوی این دو داروی جدید که معرفی شد برای بزرگسالان با افراد بالغ با BMI بیشتر از 30 تایید شده است.
بزرگسالان با بیماری های زمینه ای و مزمن مرتبط با وزن، مثل کلسترول بالا و فشار خون و BMI 27 و بالاتر نیز می توانند از این داروها استفاده کنند.

بسیاری از این مکمل غذایی لاغری که در داروخانه ها موجود است و به نظر برای مصرف ایمن و بی ضرر است، دلیل نمی شود که چون می توان آن ها را بدون نسخه تهیه کرد، پس می توان به راحتی آن ها مصرف کرد و هر دوزی از آن را با هر دارویی ترکیب کرد.

از آن جایی که مکمل های غذایی و قرص های لاغری به راحتی در مراکز تجاری و آنلاین به فروش می رسد؛ افرادی که دچار اختلالات خوردن هستند، به این محصولات دسترسی آسان دارند و به احتمال زیاد از آن ها سوء استفاده خواهند کرد.

در برخی موارد، یک داروی کاهش وزن یا مکمل رژیم غذایی می تواند بخش مفیدی از برنامه توان بخشی اختلال در خوردن باشد.

به عنوان مثال، اختلال در خوردن، باعث اضافه وزن و یا چاقی مفرط می شود. اما در بسیاری از موارد، این محصولات، توسط نوجوانان یا بزرگسالانی که هیچ نیاز پزشکی برای کاهش وزن ندارند مورد سوءاستفاده قرار می گیرند.

در چنین مواردی، استفاده از قرص ها رژیم غذایی خطرناک است، حتی می تواند تهدیدی برای زندگی باشد. در مجموع اجازه تجویز داروهای کاهش وزن منوط به نظر پزشک و تیم درمانی برای فرد، به همراه سایر برنامه و ورزش ها و رژیم ها است و هیچ گاه مصرف این داروها به صورت خودسرانه برای هر فردی با اختلال خوردن توصیه نمی شود.

نظر دکتر بهزاد نعمتی هنر در مورد داروهای لاغری

اساس داروهای لاغری به تنهایی برای کاهش وزن کسانی که چاقی مرضی دارند ثابت شده نیست.
اصطلاح چاقی های مرضی در مورد بیمارانی به کار میرود که BMI آنها بالای ۳۵ است یعنی بیشتر از ۴۰ کیلو اضافه وزن داشته باشد٬ در این موارد دارو به تنهایی کافی نیست.

در بیمارانی که چاقی بیمارگونه دارند از درمان های ترکیبی استفاده میشود. اساس آن بر درمان جراحی به شیوه عمل بای پس معده و عمل اسلیو معده و سپس تغییر سبک زندگی و بعضا تجویز داروهای لاغری است.

مورد دیگر استفاده از داروهای لاغری برای بیماری است که جراحی کرده و وزنش کاهش پیدا کرده٬ برای حفظ کاهش وزن در طولانی مدت٬ اضافه بر تغییر شیوه زندگی و رژیم غذایی٬ داروها لاغری تجویز میشوند.

درحال حاضر دارویی که بتواند جایگزین جراحی لاغری شود٬ وجود ندارد. اگر هم چند تا داروی محدود وجود دارد در مرحله تحقیقاتی است و به شکل کمکی در کنار عمل جراحی از آنها استفاده میشود.

این داروها اکثرا عارضه دارند و روی مکانیسم های عصبی بدن هست که کار میکنند و مصرف طولانی مدت آنها میتواند باعث بالا رفتن ضربان قلب و فشار خون و … بشوند.

در درمان اورژانسی چاقی هم جایگاهی ندارند. بازار تقلبی و غیر استاندارد این داروها به شدت داغ است و به اسم ترکیبات مختلف تبلیغ میشوند و بیشتر جاذبه تبلیغاتی دارند و بیشترشان تایید نشده هستند.

داروهای لاغری برای کاهش وزن های خفیف ۱۰-۵ درصد اضافه وزن موثر هستند یعنی اگر بیماری ۵۰ کیلو وزن داشته باشد٬ میتواند تا ۵ کیلو وزن کم کند و نه بیشتر.

مصرف طولانی مدت با عوارض همراه هستند و اکثر اینها بعد از قطع مصرف دارو٬ وزن به جایگاه اولیه برمیگردد. درمان ماندگاری نیست.

منبع:
https://www.drugs.com/article/side-effects-weight-loss-drugs.html
https://futuresrecoveryhealthcare.com/knowledge-center/harmful-effects-diet-pills-supplements/