آشنایی با مراقبت‌ های بعد از عمل جراحی لاپاراسکوپی

جراحی لاپاراسکوپی یک روش جراحی بوده که در آن لوله‌های کوتاه و باریکی که تروچار نام دارند از طریق برش‌های کوچک که اغلب کمتر از یک سانتی‌متر هستند به داخل شکم وارد می‌شوند. از طریق تروچارها سازهای بلند و باریکی وارد بدن می‌شود که همراه دوربین بوده و جراح از آن به جهت جراحی، برش و دوخت بافت‌ها استفاده می‌کند. در واقع به جراح اجازه داده بدون نیاز به ایجاد برش های بزرگ در پوست به داخل شکم و لگن دسترسی پیدا کند. پس از این عمل مراقبتهایی لازم است تا بهبودی زودتر حاصل شود در اینجا به مراقبتهای بعد از عمل لاپاراسکوپی اشاره میکنیم.

لاپاراسکوپی برای تشخیص یا درمان بسیاری از بیماری ها و بررسی علائم خاص کاربرد دارد این عمل ممکن است برای جراحی لاپاراسکوپی کیسه صفرا یا آپاندیس، عمل فتق کشاله ران، کاهش وزن مانند عمل اسلیو یا عمل بای پس معده، بررسی منبع درد شکمی یا حذف بافت اسکار یا زخم و… استفاده شود.

مراحل بهبودی پس از جراحی لاپاراسکوپی

ممکن است هر بیمار به طور متفاوتی درمان شود و به همین دلیل بهبودی بعد از عمل لاپاراسکوپی می‌تواند در هر فردی متفاوت از دیگری باشد. موارد مهمی که می‌تواند منجر به تفاوت در مدت زمان بهبودی بیماران شود شامل موارد زیر است:

• انتظارات بیمار
• وسعت و اندازه جراحی
• طول مدت جراحی
• جراح و امکانات مرکز درمانی

تمامی این موارد می‎توانند در چگونگی بهبودی یک فرد پس از جراحی لاپاراسکوپی نقش داشته باشند.

لاپاراسکوپی معمولا تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و با ایجاد یک برش کوچک در نزدیکی ناف صورت می‌گیرد و شکم با گاز CO2 پر می‌شود. این کار باعث می‌شود تا شکم باد شده و اجازه دید را به پزشکان می‌دهد. در صورت عمل زنان نیز این کار به متخصص زنان دید بهتری را به اندام‌های لگن می‌دهد.

مدت زمان بستری شدن پس از عمل لاپاراسکوپی

لاپاراسکوپی در حالت معمول در طی روز انجام می‌شود اما اگر جراحی پیچیده یا طولانی باشد ممکن است نیاز به یک شب ماندن در بیمارستان وجود داشته باشد.

حال اگر عمل برداشتن روده یا برداشتن جزئی از روده انجام شود، ممکن است این مدت زمان در بیمارستان چند روز تمدید شود. برخی از افراد ممکن است چند روز بعد از لاپاراسکوپی بهبود یابند و برخی دیگر نیز ممکن است چندین هفته طول بکشد تا به طور کامل بهبود یابند.

فعالیت بعد از جراحی لاپاراسکوپی

هیچ قانون استانداردی در رابطه با فعالیت بعد از عمل لاپاراسکوپی وجود ندارد. در برخی موارد پزشک ممکن است رانندگی را به مدت دو هفته برای بیمار منع کند و فرد تنها زمانی می‌تواند شروع به رانندگی کند که احساس می‌کند آنقدر قوی است که بتواند در مواقع اضطراری خودرو را متوقف کند، در غیر این صورت باید از کسی بخواهد که به جای او رانندگی کند. پس از عمل، انجام شنا و استحمام نیز محدود خواهد شد.

در صورتی که فرد احساس می‌کند توانایی این را دارد که از پله‌ها استفاده کند می‌تواند این کار را انجام دهد. به طور کلی اگر پس از عمل فرد می‌تواند از عقل سلیم خود استفاده کند می‌تواند به تدریج فعالیت خود را شروع کند.

این فعالیت‌ها بسته به جنسیت و نوع عمل متفاوت بوده و به همین دلیل درجات بهبودی نیز متفاوت خواهد بود. به احتمال زیاد پس از عمل فرد بسیار احساس خستگی خواهد کرد و نیاز به چرت زدن زیاد دارد اما نباید همیشه در بستر بماند زیرا حرکت کردن می‌تواند به بهبود سریع‌تر فرد کمک کند.

فعالیت جنسی پس از عمل لاپاراسکوپی

بسته به عمل جراحی فرد باید دو تا چهار هفته از رابطه جنسی دوری کند. اگر زنی عمل هیسترکتومی یا یک جراحی در واژن را انجام داده باشد باید حداقل به مدت شش هفته از نزدیکی خودداری کند تا قسمت بالای واژن به طور کامل بهبود یابد.

دوش گرفتن

ممکن است بسته به نوع عمل فرد روز بعد از جراحی بتواند دوش بگیرد.

مراقبت از محل زخم

یکی از مراقبتهای بعد از عمل لاپاراسکوپی که در دسته مراقبتهای پس از عمل جراحی گنجانده میشود، مراقبت از محل زخم است. محل زخم باید همیشه خشک و تمیز نگه داشته شود و هیچ کرم یا پماد خاصی مورد نیاز نیست. برش‌های ایجاد شده بر روی پوست با یک بخیه در زیر پوست بسته می‌شود که خود به خود جذب می‌شوند. سپس جای زخم با “درماباند” که یک چسب جراحی است پوشانده می‌شود.

این باندها از محل برش محافظت کرده و برای دو هفته یا بیشتر آن را در جای خود باقی می‌گذارند. چسب را می‌توان با استفاده از آب و صابون و انجام شستشوی ملایم پاک کرد. در صورت وجود مقدار کمی خونریزی در محل‌های برش نباید نگران شد زیرا این امر غیر معمول نیست.

برخی از بیماران در محل برش دچار کبودی می‌شوند که این امر به دلیل “تروکارها” خواهد بود که می‌توانند عروق کوچک زیر پوست را برش دهند که این مشکل نیز خود به خود حل می‌شود.

وجود درد در اطراف محل‌های برش غیر معمول نبوده و طی چند روز برطرف می‌شود. ممکن است به دلیل بریده شدن اعصاب، فرد در محل برش احساس سوزش و یا حالت سوزن سوزن شدن داشته باشد که این مشکل نیز به مرور خوب می‌شود.

خونریزی واژن

در بانوان لکه بینی پس جراحی لاپاراسکوپی ممکن است تا چند هفته طول بکشد اما اگر فرد دچار خونریزی شدید شود این افزایش خونریزی و یا ترشحات بدبو طبیعی نخواهد بود و باید با پزشک متخصص خود مشورت کند.

گلو درد

برخی از بیماران از لوله‌ای که در حین بیهوشی گذاشته می‌شود احساس گلودرد خواهند داشت. رفع این مشکل با مصرف چای گرم امکان پذیر بوده و به تسکین ناراحتی کمک می‌کند و در عرض چند روز این ناراحتی برطرف خواهد شد.

درد بعد از جراحی لاپاراسکوپی

وقتی فرد از بیهوشی به اتاق ریکاوری منتقل می‌شود، ممکن است کمی درد داشته باشد. در صورت وجود درد زیاد حتما باید این موضوع را اطلاع دهد تا درد به درستی مدیریت شود.

بسیاری از افراد پس از بیرون آمدن از بیهوشی احساس سرما خواهند کرد بنابراین باید از پتوی گرم استفاده شود. در بیشتر نسخه‌ها داروهای مسکن تجویز می‌شود که افراد می‌توانند در خانه آن را مصرف کنند.

برطرف شدن درد با گذشت زمان

درد باید به مرور زمان برطرف شود و هر روز بهتر از قبل خواهد شد. چند روز اول پس از عمل می‌توان مقداری پاراستامول و ایبوپروفن معمولی را در خانه مصرف کرد. داروهای تجویزی باید به صورت کم مصرف شوند زیرا می‌توانند باعث یبوست شوند.

استفاده از داروهای مسکن گاهی اوقات می‌تواند به خواب شبانه کمک کند و استفاده از کیسه حرارتی در قسمت پایین شکم نیز بی‌خطر است. به احتمال زیاد سرفه می‌تواند ناراحت کننده باشد به همین دلیل بهتر است یک بالش بر روی شکم قرار گیرد تا بتواند از شکم در هنگام سرفه حمایت کند.

درد شانه

گاز دی اکسید کربنی که برای باد کردن شکم در طول لاپاراسکوپی استفاده می‌شود می‌تواند عصب فرنیک را تحریک کند. این امر ناشی از گاز دی اکسید کربن است که در مقابل دیافراگم به دام افتاده است.

این تحریک به صورت درد در قسمت پایین قفسه سینه تا ناحیه شانه احساس می‌شود که به عنوان “درد ارجاعی” شناخته می‌شود.

این درد می‌تواند در طول نفس‌های عمیق رخ دهد و می‌تواند بسیار ناراحت کننده باشد و در برخی مواقع ممکن است تا چند روز طول بکشد اما در نهایت به خودی خود برطرف می‌شود. می‌توان با راه رفتن و حرکت به اطراف به تسکین این درد کمک کرد.

یکی از مراقبتهای بعد از عمل لاپاراسکوپی استفاده از کیسه آب سرد یا گرم و مسکن‌های ساده مانند ایبوپروفن یا پاراستامول اغلب سریع‌ترین تسکین را به همراه دارند اما اگر درد برطرف نشد یا بدتر شد، باید سایر علل درد در قفسه سینه همچون مشکلات قلبی یا ریوی را بررسی کرد.

ناراحتی شکم و نفخ

وجود ناراحتی در شکم و تورم پس از جراحی قابل انتظار است و دلیل آن تورم روده‌ها است که با گذشت زمان برطرف می‌شود.

دردهای داخل صفاق ناشی از گازی است که از روده‌ها خارج نمی‌شود و در داخل حفره شکمی قرار دارد. این امر طبیعی است زیرا در هنگام این جراحی روده‌ها از گاز پر می‌شوند و همین مورد می‌تواند منجر به کند شدن سرعت روده‌ها شود و از عبور گاز و مدفوع جلوگیری کند.

برای از بین بردن این مشکل پیاده روی می‌تواند حرکت روده‌ها را تشویق کند تا گاز و یبوست را از بین ببرد. استفاده از کیسه آبگرم نیز ممکن است برای این امر تسکین دهنده باشد.

در صورتی که فرد مجاز به نوشیدن بوده مصرف چای نعناع تند می‌تواند یک درمان عالی برای کمک به حرکت دستگاه گوارش و تسکین دردهای دردناک ناشی از گاز باشد.

افسردگی پس از عمل لاپاراسکوپی

ممکن است فرد پس از جراحی با دوره‌ای از فراز و نشیب‌های عاطفی همچون گریه، احساس اضطراب، بی‌قراری، ترس یا شک را تجربه کند. این موارد می‌توانند چندین هفته باقی بمانند و امری غیرعادی نیستند اما تمام این موارد به مرور زمان رفع می‌شوند.

حالت تهوع

داشتن حالت تهوع بعد از عمل لاپاراسکوپی بسیار شایع است. داروهای بیهوشی عامل اصلی حالت تهوع پس از جراحی هستند. پس از گذشت 24 ساعت اول به احتمال زیاد حالت تهوع مربوط به داروهای ضد درد یا آنتی بیوتیک است.

داروهای زیادی برای کمک به این مشکل وجود دارد که برخی از آنها را می‌توان قبل از جراحی، حین یا بعد از جراحی مصرف کرد. در برخی مواقع چای زنجبیل می‌تواند کمک کننده باشد اما بهتر است با پزشک متخصص در مورد راه‎های به حداقل رساندن حالت تهوع صحبت کرد.

پوشیدن لباس‌های گشاد بعد از جراحی

یکی از مراقبتهای بعد از عمل لاپاراسکوپی این است که در چند هفته اول پس از لاپاراسکوپی باید از لباس‌های گشاد و راحت استفاده کرد. محل برش بر روی شکم حساس بوده و شکم متورم خواهد بود به همین دلیل باید سعی شود تا با پوشیدن لباس‌های تنگ درد را تشدید نکرد.

مواردی که نباید بعد از جراحی در فرد دیده شود و در صورت وجود با پزشک مشورت شود شامل موارد زیر است:

• تب بالاتر از 38 درجه
• تنگی نفس
• سرگیجه
• خونریزی شدید واژن
• درد شدید که با داروی مسکن تسکین نمی‌یابد.
• حالت تهوع یا استفراغ مداوم
• افزایش درد، قرمزی یا تورم در محل برش
• اسهال شدید، اسهال خونی یا اسهال همراه با تب یا بدتر شدن درد
• ناتوانی در دفع ادرار

کلام آخر

عمل جراحی لاپاراسکوپی کاربرد مختلفی دارد. پس از این عمل ممکن است علائمی مانند خونریزی واژن در بانوان، گلو درد، درد شانه، ناراحتی شکم و نفخ، حالت تهوع و حتی افسردگی داشته باشید. با مراقبتهای بعد از عمل لاپاراسکوپی مانند مراقبت از محل زخم، پوشیدن لباسهای گشاد پس از جراحی و… میتوانید به کاهش درد کمک کرده و از مزایای این روش جراحی بهره مند شوید.