دکتر بهزاد نعمتی هنر، متخصص جراحی عمومی و فلوشیپ لاپاراسکوپی

عمل فتق شکم

فتق شکمی چیست؟

منظور از فتق (Hernia)، بیرون زدگی است. فتق شکمی (به انگلیسی: abdominal hernia)٬ فتقی است که در ناحیه شکم در نواحی که جدار شکم دچار ضعف و سستی رخ می دهد.

شکم از چند لایه تشکیل شده است. لایه بیرونی که همان پوست است و لایه اصلی داخل شکم که قوام شکم رو تشکیل میدهد و اصطلاحا لایه فاشیا (به انگلیسی: Fascia) گفته میشود. هر گونه نقص در لایه اصلی جداره شکم منجر به بیرون زدگی احشاء داخل شکم میشود و زیر پوست آمده و باعص برچستگی پوست میشود، اصطلاحا به آن فتق گفته میشود.

بعبارتی مناطقی از جدار شکم که شل٬ ضعیف و مستعد پارگی است٬ محتویات شکم و احشاء آن مانند روده و امنتوم و بافت شکمی با فشاری که به جدار شکم وارد می کنند، به زیر عضله ها و چربی و زیر پوست وارد می شوند و فتق اتفاق میفتد.

یعنی به اصطلاح درون چیزی کیسه مانند گیر می کنند و فتق را به وجود می آورند. فتقی که به صورت یک کیسه پر یا توده بیرون زده است، معمولا در مواقعی که فشار شکم افزایش پیدا می کند قابل لمس است.

مانند مواقعی که فرد عطسه می کند، سرفه می کند و یا زور می زند، حتی در مواقع ورزش کردن. برخی اوقات هم فتق به صورت دائمی وجود دارد و جا نمی رود.

چه زمانی فرد دچار فتق میشود؟

فتق ها میتوانند به شکل اولیه و مادرزادی در فرد وجود داشته باشد یا به مرور زمان دچار این فتق ها میشود.
همچنین فتق میتواند به شکل ثانویه به یک عمل جراحی در یک فرد ایجاد شود. علت این است که در عمل جراحی تمام لایه های شکم باز میشود و بعد از اتمام کار، لایه ها دوخته میشوند. ممکن است این دوخت و دوز بعد از عمل جراحی بطور کامل انجام نشود و بخشی از آن جوش نخورده و منجر به فتق شود.

چه قسمتی از بدن بیشتر دچار فتق میشود؟

  • دیواره و ماهیچه های شکم در قسمت هایی که مستعد سست و ضعیف شدن هستند
  • همچنین اگر جراحی در ناحیه شکم خود داشته باشید، مستعد ابتلا به فتق است به دلیل سست شدن محل جراحی.

در مجموع مناطقی که بیشتر مستعد فتق هستند و فتق های شایع، عبارتند از:

فتق اینگوینال یا کشاله ران (Inguinal hernia)

فتق کشاله ران که در دو طرف کشاله ران بوجود میاید، در آقایان بیشتر بروز میکند و فتق به درون کشاله ران و بیضه رخ میدهد.

فتق نافی (‏Umbilical hernia)

این فتق در ناحیه اطراف و دور ناف به وجود می آید

فتق هیاتال (‏Hiatal hernia)

این نوع فتق در جداره شکم یا دیافراگم اتفاق می افتد و خطر آن در افراد چاق و بالای 50 سال بیشتر است.
(انواع دیگر فتق: فتق جراحی /فتق فمورال / فتق معده)

فتق رانی یا فمورال، بیشتر در خانمها رخ میدهد

چه کسانی بیشتر دچار فتق شکمی میشوند؟

– افرادی که خیلی اشیاء سنگین بلند میکنند. به دلیل افزایش فشار وارد به شکم در معرض فتق شکمی قرار دارند.

– افرادی که در اثر یبوست یا علل دیگر، عادت به زور زدن زیاد حین مدفوع دارند نیز مستعد فتق هستند.

– افرادی که اضافه وزن و چاقی دارند، یا مبتلا به دیابت هستند.

– افرادی که سابقه جراحی وسیع شکمی دارند و در شکم خود برش جراحی نسبتا بزرگ دارند.

– حاملگی و بارداری هم می تواند فرد را مستعد فتق کند.

– سابقه خانوادگی فتق یا ابتلا به بیماری سیستیک فیبروزیس هم می تواند زمینه سازی برای فتق باشد.

درمان فتق شکمی

این که چه درمانی می تواند گزینه مناسب تری باشد، بسیار بستگی به نوع فتق و میزان پیشرفت آن دارد.

موثرترین درمان برای هرنیا یا فتق، جراحی کردن آن به شیوه سنتی یا لاپاراسکوپی است.

اگر فتق عمل نشود چه میشود؟

هرنیا های شکمی به ندرت خود به خود و یا با درمان ها غیر جراحی بهبود می یابند. اگر فتق را به حال خودش بگذارید و سراغ درمانی برای آن نروید، ممکن است روده در محل فتق گیر کند و خون رسانی به آن انجام نشود و آن ناحیه از روده از بین برود. در این صورت نیاز است که عمل جراحی اورژانسی صورت بگیرد.

جراحی فتق شکمی می تواند از دو طریق جراحی باز و یا لاپاراسکوپیک باشد.

جراحی سنتی باز فتق شکمی

در مدل جراحی باز، یک مش (مش پروتز و یا مش بیولوژیک) یا توری بر روی نقص به وجود آمده گذاشته می شود و آن را ترمیم می کند. این روش برای افرادی که فتق ها بزرگ دارند جزو بهترین گزینه ها است.

معمولا جراحی باز برای کسانی تجویز میشود که مشکلاتی نظیر موارد زیر داشته باشند:

  • چاقی
  • سابقه جراحی های قبلی در شکم که از آن زخم متراکم بافتی به جای مانده باشد
  • مشکل در دیدن ارگانهای داخل بدن با لاپاراسکوپ
  • مشکل خونریزی در حین جراحی

عمل لاپاراسکوپی فتق شکمی

در مدل لاپاراسکوپیک؛ توسط وسیله ای به نام لاپاراسکوپ که مجهز به دوربین است، از طریق برش های کوچکی که روی پوست زده میشود٬ وارد محل عمل میشود. جراح به کمک این دستگاه و مانیتوری که داخل بدن را نشان میدهد٬ اقدام به ترمیم فتق میکند.

مزایای عمل لاپاراسکوپی

  • برش های کوچکتر نسبت به جراحی سنتی باز
  • درد و ناراحتی کمتر
  • بازگشت سریع تر به فعالیتهای روزمره

تصمیم این که کدام روش برای شما بهتر است با جراح شماست.

اقدامات قبل از عمل فتق شکمی

  • در جلسه معاینه شرح حال کامل و درستی از ناراحتی فعلی و بیماری های قبلی، سابقه عمل جراحی٬ سابقه فتق در هر نقطه ای در گذشته بدهید
  • بسیار مهم است که اگر دارو یا مکمل غذایی مصرف میکنید اطلاع دهید
  • سابقه حساسیت به دارو یا مواد خاص را به جراح اطلاع دهید
  • جراحی فتق شکمی به صورت سراپایی است و نیازی به بستری شدن ندارد
  • 6 تا 8 ساعت قبل از عمل ناشتا باشید٬ چیزی نخورید و ننوشید
  • شب قبل از عمل دوش بگیرید
  • شاید جراح شما دستور خاصی به شما تجویز کرده باشد٬ طبق آن عمل کنید
  • قطع داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین٬ از چند روز قبل از عمل
  • چند روز قبل از عمل٬ مصرف ویتامین E قطع شود

عوارض عمل فتق شکمی

احتمال عارضه کم است، ولی می تواند شامل:

  • عفونت
  • خونریزی و ایجاد لخته خون در محل عمل (در عمل لاپاراسکوپیک اتفاق نمیفتد)
  • درد بعد از عمل که طبیعی است
  • در موارد خیلی نادری ممکن است به مثانه ، روده ، عروق ، اعصاب و یا لوله اسپرمی که به بیضه می رود آسیب زده شود
  • مشکل در دفع ادرار که طبیعی است و شاید به سوند نیاز داشته باشید
  • فتق برگشت پذیر است و علت آن مشخص نیست

بعد از عمل چه اتفاقی می افتد؟

  • انتقال به اتاق ریکاوری برای مدت ۲ ساعت تا کامل بهوش بیایید
  • جراح پس از معاینه شما و اطمینان از اینکه قادر به راه رفتن هستید٬ شما را مرخص میکند
  • احساس درد تا ۲ روز طبیعی است

اقدامات پس از عمل فتق شکمی

  • رعایت رژیم غذایی پر فیبر
  • فعالیت فیزیکی به حد و اندازه
  • پرهیز از زور زدن هنگام دفع مدفوع

در چه صورت نیاز به پزشک است؟

  • تب بالای 39 درجه
  • خونریزی شدید
  • ورم شکم یا کشاله ران
  • دردی که با داروهای تجویز شده بهتر نشود
  • تهوع ، استفراغ مداوم
  • عدم توانایی در دفع ادرار
  •  لرز
  • سرفه مداوم یا تنگی نفس
  • ترشح چرکی از ناحیه برش خورده
  • قرمزی اطراف محل جراحی که در حال پیشرفت باشد
  • عدم توانایی در خوردن و آشامیدن

در صورتیکه دچار علائم بالا بودید پزشک خود را در جریان قرار دهید.

ضمنا جهت ویزیت مجدد حتما به پزشک مراجعه کنید و تا وضعیت عمل تان را بررسی کنید.

5 1 رای
امتیازدهی به مقاله
اشتراک در
اطلاع از
guest
0 نظرات
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها
0
افکار شما را دوست داریم، لطفا نظر دهید.x