چطور کیست ها را بشناسیم؟

کیست یک قسمت غیر طبیعی از بافتی است که در آن قرار دارد. کیستها معمولا شبیه تاول هستند و اندازه آنها متفاوت است. علائم و نشانه های کیستها بسته به نوع آنها متفاوت است. در این مطلب با انواع کیست و علل ایجاد کیستها آشنا میشویم.

منظور از کیست چیست؟

کیست ها ساختاری شبیه به کیسه یا کپسول بسته هستند که به طور معمول با مواد مایع، نیمه جامد و یا گازی پر شده اند.

کیست ها در بین بافت ها تشکیل می شوند و می توانند روی هر قسمتی از بدن تاثیر بگذارند. اندازه ی آن ها از میکروسکوپیک تا اندازه یک توپ ورزشی فرق می کند.

کیست های با اندازه و سایز بزرگ حتی می توانند ارگان های داخلی بدن را جا به جا کنند. کیست به عنوان یک قسمت طبیعی از بافتی که در آن قرار می گیرد، تلقی نمی شود.

یک غشای مجزا دارد که آن را از بافت مجاور جدا می کند – قسمت بیرونی (کپسولی) کیست به آن دیواره کیست گفته می شود. اگر این کیسه حاوی چرک باشد، دیگر به آن کیست نمی گویند، این یک آبسه است.

علل ایجاد کیست چیست؟

کیست ها به دلایل مختلفی ممکن است به وجود بیایند. آن ها می توانند به دلیل:

• عفونت ها
• بیماری های ارثی
• التهاب مزمن
• مسدود شدن مجراها
• برخی انگل ها

علت اصلی کیست در کل به نوع کیست بستگی دارد.

کیست های خوش خیم و بدخیم:

بیشتر کیست ها خوش خیم هستند و در اثر انسداد سیستم تخلیه ی طبیعی بدن ایجاد می شوند. به هر حال، برخی کیست ها ممکن است تومورهایی باشند که درون تومور های دیگری تشکیل می شوند٬ که این ها به طور بالقوه می توانند بدخیم شوند؛ که نمونه های آن شامل کراتوسیست ها و کیست های درموئید، هستند.

معرفی انواع کیست

کیست های آکنه (به انگلیسی Acne cysts) یا ندولوکیستیک، نوعی از آکنه ی شدید است که در آن، منافذ پوست بسته می شوند و منجر به عفونت و التهاب می شوند.

کیست آراکنوئید

کیست آراکنوئید (به انگلیسی Arachnoid cysts) به این شکل ایجاد میشود٬ غشای آراکنویید مغز را می پوشاند، در طی رشد و نمو جنین، این غشا دولا می شود و ممکن است که یک جیب یا کیسه غیر طبیعی حاوی مایع مغزی نخاعی شکیل دهد. در برخی موارد پزشکان ترجیح می دهند که این کیست ها را تخلیه کنند؛ کیست آراکنویید ممکن است روی نوزادان تازه متولد شده تاثیر بگذارد.

آیا کیست آراکنوئید خطرناک است؟

کیست آکنوئید، توده‌‌ای از مایع مغزی نخاعی است، که روی غشای آراکنوئید و در فضای بین مغز یا نخاع وجود دارد. این کیست بین مغز و جمجمه و یا پاکت‌های اطراف آن رشد می‌کند. در کودکان این کیست‌ها از بدو تولد وجود داشته که به آن‌ها کیست آراکنوئید اولیه گفته می‌شود، کیست‌های آراکنوئید بزرگسالان ثانویه نام دارند.

کیست‌های آراکنوئید اولیه، به دلیل رشد غیر طبیعی مغز و ستون فقرات ایجاد می‌شوند. اما کیست‌های آراکنوئید بزرگسالی، به دلیل ضربه و آسیب به سر، مننژیت و عوارض جراجی مغز هستند. این کیست‌ها اغلب علائمی نداشته و بیمار ممکن است زمانی متوجه آن‌ها شود که، برای درمان سایر مشکلات مربوط به سر و یا ستون فقرات اقدام کرده باشد. کیست آرکنوئید نیاز به درمان خاصی ندارد، اما اگر فشاری به مغز، ستون فقرات یا نخاع وارد کند باید تخلیه شود. اگر این کیست‌ها بزرگ و خطرناک شوند، علائمی از خود نشان می‌دهند که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم:

• حالت تهوع و استفراغ
• تشنج
• سردرد و سرگیجه
• مشکل در شنوایی و بینایی
• بی حالی و خستگی
• اختلالات روانی

کیست‌های آراکنوئیدی که روی ستون فقرات و یا غشای اطراف نخاع وجود دارند، علائم دیگری نشان می‌دهند:

• کمر درد
• عدم کنترل ادرار
• لمس و بی حس شدن دست و پا

کیست اوراکال چیست؟

کیست اوراکال (به انگلیسی ‫Urachal cyst) هنگامی که مثانه جنین در رحم، از طریق کانال اوراکوس، به دیواره شکم وصل می‌شود اگر در بدو تولید بسته نشود، کیستی از مایعات در نزدیکی ناف و مثانه ایجاد خواهد شد. این کیست که، در قسمتی از ارواکوس وجود دارد در صورت عفونت باعث احساس درد شکمی و تب می‌شود. درمان این کیست با آنتی بیوتیک و یا برداشتن کیست انجام می‌شود.

علائم ‫کیست اوراکال:

• درد در ناحیه زیر شکم
• درد هنگام دفع ادرار
• ترشحات از ناف
• تف
• عفونت مجاری ادرار
• مشاهده خون در ادرار

‫کیست سباکوس

کیست سباکوس(به انگلیسی Sebaceous Cyst) به دلیل بسته شدن غده‌های اطراف مو ایجاد می‌شود. این کیست اغلب در پشت گوش، سر یا کشاله ران درست می‌شود. سطح بالای تستوسترون و استفاده از استروئیدهای آنابولیک آندروژنیک، باعث ایجاد چنین کیست‌هایی می‌شوند. این کیست زیر پوست رشد کرده و حتی با یک لمس کوچک حرکت می‌کنند. در برخی موارد کیست‌های کوچک به خودی خود برطرف می‌شوند. ولی برای درمان کیست‌های بزرگ و متورم و تخلیه آن‌ها، باید از پزشک کمک گرفت.

کیست بیکر

کیست بیکر (به انگلیسی Baker’s cysts) کیست پوپلیتال هم گفته می شود. فردی که کیست بیکر دارد، اغلب برآمدگی یا احساس سفتی در پشت زانوی خود را تجربه می کند. درد وقتی بدتر می شود که می خواهد زانوی خود را صاف کند و یا حین فعالیت فیزیکی احساس بدتر شدن درد را دارد. کیست های بیکر معمولا به دلیل مشکلات مفصل زانو، مثل آرتریت یا پارگی غضروف ایجاد می شود.

کیست بارتولن

کیست بارتولن (به انگلیسی Bartholin’s cysts)٬ کیستی است که ممکن است در اثر مسدود شدن مجراهای غدد بارتولن (که در داخل واژن قرار گرفته اند) تشکیل شوند. درمان این کیست ها جراحی و یا آنتی بیوتیک درمانی هستند.

کیست های سینه

کیست های سینه (به انگلیسی Breast cysts) اغلب دردناک و حساس به لمس هستند و نیاز به تخلیه دارند. این کیست ها معمولا بیشتر در خانم ها 30 تا 40 سال ایجاد می شود.

کیست شالازیون

کیست های شالازیون (به انگلیسی Chalazion cysts) کیست های خوش خیمی هستند که روی پلک اتفاق می افتند ؛ وقتی که مجرای غدد آن مسدود می شود. این کیست ها ممکن است باعث درد و تاری دید و ورم روی پلک شوند.

کیست سیستی سرکوزیس

‫کیست سیستی سرکوزیس (به انگلیسی Cysticercosis) یک عفونت بافتی است و فرد مبتلا به این بیماری ممکن است تا سال‌ها هیچ گونه علائمی از خود نشان ندهد. این کیست‌ها، برآمدگی‌های  یک الی دو سانتی هستند و روی پوست و حتی ماهیچه ایجاد می‌شوند. این کیست‌ها به وسیله، کرم نواری خوک، و از طریق خوردن غذا و یا نوشیدنی آلوده به مدفوع ایجاد می‌شوند.

‫کیست اسپرماتوسل

این کیست (به انگلیسی spermatocele) روی اپیدیدیم، که مجرای انتقال اسپرم است ایجاد می‌شود. این کیست از یک مایع شفاف که ممکن است، حاوی اسپرم باشد پر شده است. ‫کیست اسپرماتوسل، غیر سرطانی بوده و درد ندارد، این احتمال وجود دارد که یکی از لوله های انتقال اسپرم گرفته باشد. یکی از علائم ‫کیست اسپرماتوسل، احساس درد و سنگینی در ناحیه بیضه است.

کیست تخمدان

کیست تخمدان (به انگلیسی Ovarian cysts)اکثرا خوش خیم هستند؛ بعضی از آن ها می توانند به قدری بزرگ شوند که فرد را به نظر حامله نشان دهند. کیست های کمتر از 5 سانتی متر، بین خانم های در سن باروری شایع هستند.

آیا کیست تخمدان میتواند به تومور تبدیل شود؟

برخی از کیست‌های تخمدان، قابلیت تبدیل به تومور را دارند. حدودا 85 درصد از این تومور‌ها می‌توانند خوش خیم باشند، اما مابقی آن‌ها که 13 الی 15 درصد هستند، قابلیت بدخیم شدن را دارند. تومور‌های خوش خیم، که کیست درمویید هم جزو آن‌ها است با خون پر شده‌اند و اما تومور‌های بدخیم جز مایعات جزو جامدی هم در خود دارند. دیواره‌های کوچکی که، درون این کیست‌های بدخیم وجود دارند، فضای درون آن‌ها را کوچک و چند حفره کرده اند.

کیست سپتوم دار

‫کیست سپتوم دار، از کیست‌های تخمدان محسوب شده و ضخامت آن بسیار زیاد است. احتمال بدخیم و سرطانی بودن این کیست‌ها، بسیار بالا است. اختلالات قائدگی، تغییر در ضربان قلب، درد در هنگام آمیزش و حالت تهوع برخی از علائم وجود ‫کیست سپتوم دار در تخمدان است.

کیست هیداتید

کیست های هیداتید (به انگلیسی Hydatid cysts) یک کرم نواری نسبتا کوچک، کیست هایی در ریه ها یا کبد تشکیل می دهد. درمان این کیست ها شامل جراحی و دارو درمانی است.

کیست درموئید چیست

این کیست، در برخی از افراد در بدو تولد وجود دارد. در این توده مو، دندان، غضروف، چربی و دندان وجود داشته و بر اثر سلول‌های بنیادی تهیه می‌شود که، منشا آن‌ها به دوران جنینی بر می‌گردد. این بیماری اغلب در زنان بین 20 تا 30 سال دیده می‌شود. این کیست‌ها در مغز، نخاع، سینوس‌های بینی و در تخمدان ایجاد می‌شود.

‫کیست غده کاجی چیست

کیست غده کاجی (به انگلیسی Pineal gland) همانطور که از اسم آن پیدا است، این غده به شکل مخروط کاج است. این کیست با ساقه‌ای، به سقف بطن سوم مغز متصل شده است. این غده با ترشح هورمونی به نام ملاتونین، ساعت بدن را تنظیم می‌کند. این غده در جلوی مخچه قرار دارد. این غده می‌تواند، بر حالات روحی و خلقی فرد تاثیر بگذارد.

کیست کلیه

کیست کلیه (به انگلیسی Renal cysts – kidneys) کیست هایی هستند که می توانند در کلیه ایجاد شوند. کیست های مفرد کلیه می توانند حاوی مایع و یا خون باشند. بعضی از آن ها می توانند در هنگام تولد وجود داشته باشند و بعضی ممکن است به تدریج به دلیل مسدود شدن توبول های کلیه ایجاد شوند.

کیست کبدی

کیست های کبدی (به انگلیسی Liver or hepatic cysts) کیست هایی با دیواره ی نازک و حاوی مایع هستند و اکثریت آن ها خوش خیم هستند.

کیست تارلوف چیست

‫کیست تارلوف(به انگلیسی tarlov) در سطح ساکرال ستون فقرات بوده و یک کیست ریشه عصبی است. همین وجود ریشه عصب نخاعی در حفره کیست است که، آن را از سایر ضایعات نخاعی متمایز می‌کند. این کیست به دلیل نزدیکی با ناحیه تحتانی لگن، ممکن است در ابتدا با دیسک کمر اشتباه تشخیص داده شود.

علائم کیست تارلوف:

• ضعف عضلات
• یبوست
• مشکل در عملکرد روده
• سختی نشستن برای یک دوره طولانی
• مشکل در عمکلرد مثانه

‫کیست تارهای صوتی چیست

‫کیست تارهای صوتی، از ضایعات خوش خیم تار‌های صوتی است. این ضایعات خوش خیم، به سه گروه گره صوتی، پولیپ و کیست تقسیم می‌شوند. این کیست می‌تواند باعث گرفتگی صدا و کاهش دامنه آواز شود. اما ضایعه بدخیم، می‌تواند به سرطان حنجره منجر شود.

کیست پیلونیدال

کیست های پیلونیدال (به انگلیسی Pilonidal Sinus)٬ کیست هایی در پوست نزدیک استخوان دنبالچه ایجاد می شوند. بعضی مواقع این کیست ها می توانند حاوی موهای در حال رشد، درون خود باشند.

تفاوت بین کیست سباسه و کیست اپیدرموئيد

از بین این دو کیست، اپیدرموئید از سباسه شایع‌تر است. این دو کیست علائم متفاوتی از هم دارند، اما از نظر ظاهری شبیه بهم هستند. این کیست‌ها گوشتی بوده و سطح صافی داشته و اغلب اوقات بدون درد هستند. کیست سباسه درون غده‌هایی تشکیل می‌شوند که، سبوم را ترشح می‌کنند. ‫کیست سباکوس در این دسته است.

‫کیست غدد لنفاوی چیست

کیست غدد لنفاوی(به انگلیسی (Lymph nodes cyst را اغلب در مچ دست مشاهده می‌کنید. این کیست‌ها اغلب خطری نداشته و نیازی به درمان ندارند. کیست غذذ لنفاوی از مایعات پر شدند و می‌توانند به سرعت ظاهر شده و به همان سرعت نیز از بین بروند.

کیست گانگالیون

کیست گانگالیون، که به عنوان کیست مچ دست نیز شناخته می‌شود، اغلب در طول تاندون‌‌ها و یا مفاصل مچ ایجاد می‌شود، البته گاهی می‌تواند در مچ پا و زانو نیز دیده شود. این کیست‌ها حاوی مایعی ژله‌ای بوده و گرد هستند. با اینکه کیست گانگالیون می‌تواند هرکسی را درگیر کند، اما اغلب در بین زنان 20 تا 40 ساله شایع است.

کیست بیضه یا کیست اپیدیدیم

کیست بیضه یا کیست اپیدیدیم (به انگلیسی Epididymal Cyst) کیست هایی هستند که در عروق متصل به بیضه ها تشکیل می شوند. این کیست ها اغلب مشکلی برای فرد ایجاد نمی کند و درمانی نیاز ندارد، مگر اینکه برای فرد احساس ناراحتی ایجاد کند که ممکن است پزشک تصمیم به جراحی بگیرد.

آیا میتوان از بروز کیست جلوگیری کرد؟

اغلب کیست‌ها قابل پیشگیری نیستند، اما با روش‌هایی می‌توانید خطر ابتلا به سایر کیست‌ها را کاهش دهید. بدون کرم ضد آفتاب و محصولات پوستی استاندارد، در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار نگیرید.

در نظر داشته باشید که اپیلاسیون و کندن مو‌ها، ممکن است باعث تشکیل کیست شود. از فشردن و برداشتن کیست‌ها خودداری کنید.

برای جلوگیری از عفونت، کیست و ناحیه‌های اطراف آن را تمیز نگه دارید. با اینکه برخی از کیست‌ها، بی ضرر هستند اما برخی دیگر ممکن است به مراقبت‌های پزشکی نیاز داشته باشند. اگر در نواحی اطراف کیست احساس درد می‌کنید و پوست اطراف آن داغ است، باید به پزشک مراجعه کنید.

درمان کیست ها

درمان کیست ها یه فاکتورهای متنوعی بستگی دارد؛ از جمله نوع کیست، محل آن، اندازه ی آن و اینکه آیا فرد را اذیت می کند یا خیر. کیست های بزرگ و علامت دار را می تواند از طریق جراحی برداشت. در بعضی موارد پزشک توسط سوزن محتویات آن را تخلیه می کند.

در پایان

به شما توصیه می‌شود، برای درمان انواع کیست از روش‌های خانگی و بدون پشتوانه علمی پرهیز کنید. همانطور که اشاره کردیم، اغلب کیست‌ها بی ضرر هستند، اما اگر دردی در نواحی اطراف آن مشاهده می‌کنید باید به سرعت به پزشک مراجعه کرده و برای درمان کیست مشورت بگیرید.

منبع:
Types of Cysts