غده تیروئید٬ غده کوچک پروانه ای شکلی است که در جلوی مهره های پایین گردن و در ابتدای مهره پشتی قرار دارد. غده تیروئید مسوول تنظیم برخی از عملکردهای بدن مانند سوخت و ساز بدن است. کم کاری و پرکاری تیروئید است که منجر به لاغری بیش از حد یا چاقی افراد میشود.
شرح وضعیت سرطان تیروئید
سرطان تیروئید٬ به رشد بی‌رویه سلول‌ها در ناحیه تیروئید گفته میشود. به این معنی که سلول‌ها داخل غده تیروئید شروع به رشد میکنند و به سرعت تقسیم میشوند. بدین ترتیب تومورهایی سرطانی در بافت تیروئید ایجاد میشود. غده تیروئید نقش مهمی در تولید هورمون هایی دارد که عملکردهای حیاتی بدن مانند ضربان قلب، فشار خون، دمای بدن و وزن را کنترل می کنند. هنگامی که سلول های غده تیروئید جهش می یابند، DNA آنها تغییر می کند و منجر به رشد کنترل نشده و تشکیل تومورها می شود. در برخی موارد، این سلول‌های غیر طبیعی می‌توانند به بافت‌های مجاور حمله کنند یا به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابند (متاستاز). سرطان تیروئید می تواند هم مردان و هم زنان را درگیر کند، اما در زنان به ویژه در سنین 30 تا 60 سال شایع تر است.
ابتدا پزشکان پس از گذراندن مراحل تشخیصی بیماری٬ تعیین میکنند که فرد دچار ندول تیروئید است یا سرطان تیروئید. اگر تشخیص ندول باشد٬ شاید یک راه درمان٬ جراحی ندول تیروئید باشد. اگر تشخیص سرطان باشد٬ بررسی میکنند که آیا بیماری به جاهای دیگر شیوع پیدا کرده است یا خیر و اگر شیوع پیدا کرده باشد این شیوع تا چه حد بوده است. به این فرآیند استیج گفته میشود. پزشکان هنگام صحبت با بیماران در خصوص این بیماری توضیحات تکمیلی بیشتری به افراد میدهند و در مورد استیج‌های سرطانی صحبت میکنند. سرطان‌های تیروئید از استیج اول تا چهارم متغیر بوده و هر یک دارای علائم و نشانه‌های مخصوص به خود است. به عنوان یک قاعده اصلی هرچه این استیج کمتر باشد شیوع سرطان در فرد کمتر دیده میشود و هر چه تعداد استیج بالاتر باشد این امر به معنای سرطان گسترش یافته است. اگرچه تجربه سرطان هر فرد منحصر به فرد بوده اما استیج سرطان‌های مشابه دارای علائمی یکسان بوده و به یک روش نیز درمان میشوند.
انواع سرطان تیروئید
سرطان پاپیلاری تیروئید:
این شایع ترین نوع سرطان تیروئید است. به کندی رشد می کند و پیش بینی مطلوبی دارد. می تواند به غدد لنفاوی مجاور گسترش یابد.
سرطان فولیکولی تیروئید:
این نوع کمتر از سرطان تیروئید پاپیلاری است. همچنین ممکن است پیش بینی خوبی از بیماری وجود داشته باشد اما در صورت عدم درمان می تواند به سایر قسمت های بدن گسترش یابد. خطر سرطان تیروئید فولیکولی ممکن است در مناطقی که کمبود ید دارند بیشتر باشد.
سرطان مدولاری تیروئید:
سرطان مدولاری تیروئید از سلول های C غده تیروئید منشا می گیرد و نسبت به دو نوع قبلی کمتر شایع است. می تواند با سندرم های ژنتیکی ارثی مرتبط باشد. آزمایش ژنتیک ممکن است برای افرادی با سابقه خانوادگی سرطان مدولاری تیروئید توصیه شود.
سرطان آناپلاستیک تیروئید:
این یک نوع نادر و تهاجمی سرطان تیروئید است. اغلب در افراد مسن تشخیص داده می شود و پیش بینی خوبی وجود ندارد.
سرطان سلول هورتل:
سرطان تیروئید سلول هورتل زیرگروهی از سرطان تیروئید فولیکولی است. درصد کمی از موارد سرطان تیروئید را تشکیل می دهد و می تواند تهاجمی تر از انواع دیگر باشد
علت ابتلا به سرطان تیروئید
عوامل زیر میتواند خطر ابتلا به سرطان تیروئید را بیش از سایرین ممکن کند:
جنسیت: سرطان تیروئید در زنان بیشتر از مردان است. دلایل این تفاوت به طور کامل مشخص نشده است.
سن: خطر ابتلا به سرطان تیروئید با افزایش سن افزایش می یابد. زنان معمولاً در 40 یا 50 سالگی تشخیص داده می شوند، در حالی که مردان معمولاً در 60 یا 70 سالگی تشخیص داده می شوند.
شرایط ارثی: برخی از شرایط ارثی و سندرم های ژنتیکی با افزایش خطر ابتلا به سرطان تیروئید مرتبط هستند. اینها شامل کارسینوم مدولاری تیروئید خانوادگی (FMTC)، نئوپلازی غدد درون ریز متعدد نوع 2 (MEN 2)، پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP)، بیماری کاودن، کمپلکس کارنی نوع I، و کارسینوم تیروئید غیر مدولاری خانوادگی است.
قرار گرفتن در معرض پرتو اشعه ایکس: سطوح بالای قرار گرفتن در معرض تشعشع در سر یا گردن، به ویژه در دوران کودکی، می تواند خطر ابتلا به سرطان تیروئید را افزایش دهد.
سابقه خانوادگی: داشتن سابقه خانوادگی سرطان تیروئید می تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد، اگرچه اکثر افراد مبتلا به سرطان تیروئید سابقه خانوادگی آن را ندارند.
سایر عوامل: عواملی مانند قرار گرفتن در معرض آفت کش ها، اضافه وزن یا چاقی، و برخی الگوهای غذایی نیز ممکن است با افزایش خطر سرطان تیروئید مرتبط باشند. با این حال، تحقیقات بیشتری برای درک تأثیر این عوامل مورد نیاز است.
اما در کیس های زیادی علت مشخصی برای سرطان تیروئید پیدا نمیشود. به عنوان مثال اشعه ایکس در افراد مستعد به سرطان میتواند باعث بیماری شود. بحث تماس با اشعه ایکس که قبلا برای درما لوزه های التهابی یا گره های لنفاوی یا تیموس بزرگ شده یا حتی جوش های پوستی استفاده میشده است. اما امروزه اشعه ایکس برای درمان سرطان های خاصی استفاده میشود و یا در تشخیص بیماری در دندانپزشکی و … استفاده میشود که معمولا این موارد هم موجب سرطان تیروئید نمیشود. همچنین جذب بالای ید رادیواکتیو نیز میتواند موجب سرطان تیروئید شود.
علائم سرطان تیروئيد چیست؟
علائم سرطان تیروئید بسته به مرحله و نوع سرطان ممکن است متفاوت باشد. در مراحل اولیه، سرطان تیروئید اغلب علائم یا علائم قابل توجهی ایجاد نمی کند. با این حال، با رشد سرطان، علائم خاصی ممکن است ایجاد شود. در اینجا علائم رایج مرتبط با سرطان تیروئید آمده است:
توده یا تورم در گردن: یکی از شایع ترین علائم سرطان تیروئید وجود توده یا تورم در گردن است. توده ممکن است از طریق پوست احساس شود و به طور معمول در جلوی گردن، در اطراف ناحیه غده تیروئید قرار دارد.
تغییرات در صدا: سرطان تیروئید می تواند تارهای صوتی را تحت تاثیر قرار دهد و باعث تغییر در کیفیت صدا شود. گرفتگی صدا یا تغییرات مداوم صدا ممکن است به دلیل فشار وارد شده به تارهای صوتی توسط تومور در حال رشد رخ دهد.
مشکل در بلع: با پیشرفت سرطان تیروئید، ممکن است هنگام بلع مشکل یا ناراحتی ایجاد کند. تومور می تواند مری را مسدود کند یا ساختارهای مجاور را فشرده کند و بلع را چالش برانگیز کند.
گردن یا گلو درد: برخی از افراد مبتلا به سرطان تیروئید ممکن است درد یا ناراحتی را در ناحیه گردن یا گلو تجربه کنند. درد می تواند مداوم باشد و ممکن است به گوش تابش کند.
غدد لنفاوی متورم: سرطان تیروئید می تواند باعث بزرگ شدن غدد لنفاوی گردن شود. این غدد لنفاوی متورم ممکن است در طی معاینه فیزیکی یا خودآزمایی شناسایی شوند.
تشخیص سرطان تیروئید
پزشك برای تشخیص گره ۳ اقدام را انجام میدهد:
۱- شرح حال بیماری
پزشک شرح حالی از دیگر بیماری های بدخیم٬ سابقه فامیلی به بدخیمی های تیروئید٬ سابقه انجام اشعه سر و گردن میپرسد و همچنین انواع علائم مانند بزرگی گره٬ احساس توده در گردن یا تغییر صدا و … را در نظر میگیرد.
۲- سونوگرافی تیروئید
در سونوگرافی٬ تعداد گره ها٬ اندازه و اطلاعات بیشتری از گره ها را بدست می آورد. گاهی بجای سونوگرافی٬ از روش نمونه گیری بوسیله سوزن استفاده میشود و نمونه به پاتوبیولوژی جهت بررسی فرستاده میشود.
۳- مرحله آخر٬ اندازه گیری TSH خون است.
TSH مخفف (Thyroid Stimulating Hormon)٬ هورمونی است که وظیفه تحریک غده تیروئید و انتشار هورمون تیروئید را در خون دارد. در صورتیکه مقدار آن در خون پایین باشد٬ پزشک اسکن تیروئید انجام میدهد.
بر اساس نتیجه نمونه برداری و سونوگرافی تیروئید و TSH
- در صورتیکه گره خوش خیم باشد که نیازی به جراحی نیست
- در صورتیکه گره بدخیم تشخیص داده شود٬ عمل تیروئید بعنوان درمان توصیه میشود
آیا سرطان تیروئید کشنده است؟
پاسخ دکتر بهزاد نعمتی هنر
سرطان تیروئید جز یکی از بهترین انواع سرطانی است که فرد ممکن است دچارش بشود، زیرا سرعت رشد تومور بسیار کند است. پس اگر با این بیماری برخورد مناسب و درستی بشود، بیشتر این افراد عمر طبیعی میکنند برخلاف سرطان‌های دیگری مثل سرطان پانکراس یا سرطان معده که طول عمر این افراد بسیار کوتاه‌تر است.
- در پیدایش این بیماری، ژنتیک خیلی موثر است، یعنی اگر کسی یکی از اقوام درجه یک خانواده‌اش مانند پدر، مادر، خواهر و … گرفتار باشند، شانس بیشتری در ابتلا به این بیماری را دارد.
- کسانی که دچار گره‌هایی در غده تیروئیدشان میشوند به اصطلاح ندول دارند، اگر این ندول‌ها یک سری تغییرات خاص پیدا کنند، مستعد بروز سرطان هستند،
- کسانی که در بچگی و به رسم قدیم به خاطر عفونت‌های قارچی پوستی که میگرفتند به سر و گردن‌شان اشعه میدادند، اینها نیز مستعد ابتلا به سرطان تیروئید هستند.
- خانمها میزان ابتلایشان نسبت به آقایان بیشتر است.
معمولا سرطان تیروئید علامت خاصی ندارد و به شکل یک اتفاق یا یک تورم در ناحیه جلوی گردن، یا در یک بررسی سونوگرافی گردن که دکتر رادیولوژیست گزارش میکند که مثلا یک توده مشکوک در ناحیه غده تیروئید دیده است. در آنصورت پزشک معالج از توده نمونه‌برداری میکند و بدنبال آن طبیعتا عمل جراحی انجام میشود. عمل جراحی تیروئید، عمل بسیار حساسی هست و باید کسی آن را انجام بدهد که به ناحیه کاملا مسلط باشد چون عوارض خاص خودش را دارد و بعد از عمل هم ممکن است بیمار به یددرمانی نیاز پیدا بکند یا نکند.
گرید و درجه سرطان تیروئید چگونه تعیین میشود؟
سیستم تشخیص استیج که اغلب برای سرطان تیروئید مورد استفاده قرار میگیرد سیستم TNM نام دارد که بر اساس ۳ قطعه کلیدی از اطلاعات ساخته شده است:
اندازه تومور (T): این بخش اندازه تومور اولیه را توصیف میکند، اینکه سرطان چقدر پیشرفت کرده و یا اینکه آیا به ساختارهای مجاور آسیب وارد شده است یا خیر؟
گسترش به غدد لنفاوی مجاور (N): این گره نشان میدهد که آیا سلول‌های سرطانی تیروئید به غدد لنفاوی مجاور سرایت کرده است یا خیر؟
شیوع به اندام‌های دیگر (M): این بخش به اینكه آیا سرطان در اندام‌های دیگر مانند ریه‌ها یا کبد گسترش یافته است یا خیر اشاره دارد.
طبقه بندی استیج سرطان تیروئید
اولین مرحله در تشخیص سرطان تیروئید با شناخت پیشرفت بیماری آغاز میشود. تشخیص سرطان تیروئید یکی از مهمترین عوامل در ارزیابی گزینه‌های درمانی به شمار میرود. پزشکان سرطان از انواع تست‌های تشخیصی به جهت ارزیابی سرطان تیروئید و یک برنامه درمانی استفاده میکنند. اگر سرطان به تازگی تشخیص داده شده باشد آسیب شناسی بر روی فرد انجام میشود تا تأیید شود که در چه استیج و مرحله‌ای قرار دارد و سپس یک برنامه درمانی شخصی برای فرد تهیه میشود. اگر سرطان عود کرده باشد آزمایش‌های جامع‌تری انجام خواهد شد و یک روش درمانی متناسب با بیمار مشخص میشود.
سیستم طبقه بندی استیج سرطان تیروئید برای بیماران مسن‌تر با تومورهای افتراقی و برای مبتلایان به سرطان تیروئید مدولاری بسیار شبیه است. در هنگام طبقه بندی سرطان‌های مدولاری سن مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
گرید ۱ سرطان تیروئید: در این استیج تومور ۲ سانتی متر یا کوچک‌تر بوده و در خارج از تیروئید رشد نکرده و در این صورت به غدد لنفاوی مجاور گسترش نیافته است.
گرید ۲ سرطان تیروئید: این استیج سرطان یکی از معیارهای زیر را در بردارد
- قطر تومور اولیه بین ۲ تا ۴ سانتی متر است. هیچ سلول سرطانی در غدد لنفاوی منطقه‌ای یا نقاط دیگر بدن وجود ندارد.
- تومور اولیه از قطر ۴ سانتی متر بزرگ‌تر است یا در خارج از غده تیروئید شروع به رشد میکند. در این بخش هیچ نوع سرطان مدولاری تیروئید در غدد لنفاوی یا سایر قسمت‌های بدن مشاهده نشده است.
گرید ۳ سرطان تیروئید: این استیج سرطان یکی از معیارهای زیر را در بردارد:
- تومور اولیه بزرگ‌تر از ۴ سانتی متر بوده و یا در خارج از تیروئید رشد کرده است اما به گره‌های لنفاوی مجاور و یا فراتر از آن در سرطان‌های تمایز یافته گسترش نیافته است.
- تومور میتواند به هر اندازه‌ای باشد و در خارج از تیروئید در حال رشد باشد و به گره‌های لنفاوی در گردن گسترش یابد اما بافت‌های مجاور را در بر نگیرد.
گرید ۴ سرطان تیروئید (آنوپلاستیک): این استیج پیشرفته‌ترین استیج سرطان تیروئید بوده و بسته به قسمتی که سرطان گسترش یافته تقسیم میشود:
- مرحله IVA: سرطان در این مرحله فراتر از غده تیروئید بوده و ممکن است در بافت مجاور گسترش یافته باشد و یا ممکن است به گره‌های لنفاوی در گردن و قفسه سینه فوقانی گسترش یافته باشد اما به نقاط دیگر نرسد.
- مرحله IVB: تومور اولیه به ستون فقرات یا رگ‌های خونی بزرگ در مجاورت افزایش یافته است. در این استیج از سرطان تیروئید ممکن است بیماری در غدد لنفاوی شیوع داشته باشد یا نداشته باشد اما به نقاط دیگر نرسد.
- مرحله IVC: در این استیج سلول‌های سرطانی تیروئید متاستاز شده و به نقاط دیگر گسترش یافته است.
سرطان تیروئید در بیماران جوان‌تر از ۴۵ سال به چه صورت است؟
پیش آگاهی بیماران زیر ۴۵ سال از سرطان پاپیلری یا فولیکولی تیروئید خوب است. سیستم استیج‌های سرطان تیروئید این اطلاعات را در نظر میگیرد و این سرطان‌ها را صرفاً بر اساس اینکه آیا به اندام‌های دیگر نیز گسترش یافته‌اند به دو گروه طبقه بندی میکنند:
مرحله اول: تومور اولیه میتواند به هر اندازه‌ای باشد و سرطان نیز ممکن است در غدد لنفاوی گسترش پیدا کرده یا نکند. در این مرحله بخش‌های مجاور در بدن تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند و در این صورت آسیبی هم متحمل نمی‌شوند.
مرحله دوم: در این استیج تومور اولیه میتواند به هر اندازه‌ای باشد و سرطان نیز ممکن است در غدد لنفاوی گسترش پیدا کرده یا نکند اما سلول‌های سرطانی در نواحی دیگر بدن گسترش پیدا میکنند.
سرطان مکرر تیروئید چیست؟
حتی پس از درمان سرطان تیروئید امکان بازگشت سرطان اولیه وجود دارد که در این صورت به این بیماری، بیماری مکرر گفته میشود. سرطان مکرر تیروئید ممکن است سال‌ها پس از اتمام درمان اولیه بیماری رخ دهد. سرطان مکرر تیروئید به طور معمول در ناحیه گردن مانند غدد لنفاوی رخ میدهد که به این حالت عود منطقه‌ای گفته میشود. برخی از بیماران متاستازهای سرطانی را در اندام‌های دیگر تجربه میکنند که در مناطق دیگر بدن گسترش می‌یابد. عود مجدد سرطان تیروئید به طور معمول در استخوان‌ها و ریه‌ها ایجاد میشود.
روش های درمانی سرطان تیروئید
گزینه های درمانی برای سرطان تیروئید بسته به عواملی مانند نوع سرطان تیروئید، مرحله سرطان، سلامت کلی بیمار و ملاحظات فردی می تواند متفاوت باشد. در اینجا چند گزینه درمانی رایج برای سرطان تیروئید وجود دارد:
جراحی: جراحی اغلب درمان اولیه سرطان تیروئید است. وسعت جراحی بستگی به نوع، اندازه و مرحله سرطان دارد. گزینه های اصلی جراحی عبارتند از:
لوبکتومی یا تیروئیدکتومی: در برخی موارد، اگر سرطان کوچک و محدود به یک لوب باشد، ممکن است تنها بخشی از غده تیروئید (لوبکتومی) برداشته شود. در موارد دیگر، کل غده تیروئید (تیروئیدکتومی کامل) ممکن است برداشته شود.
برداشتن غدد لنفاوی: اگر سرطان به غدد لنفاوی مجاور سرایت کرده باشد، جراح ممکن است آن غدد لنفاوی را نیز در طول جراحی بردارد.
درمان با ید رادیواکتیو: پس از جراحی، درمان با ید رادیواکتیو ممکن است برای از بین بردن بافت تیروئید یا سلول های سرطانی باقی مانده توصیه شود. سلول‌های تیروئید جذب ید میشوند، بنابراین می‌توان از ید رادیواکتیو برای هدف قرار دادن و از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی مانده استفاده کرد.
پرتودرمانی خارجی: در برخی موارد، ممکن است از پرتودرمانی خارجی استفاده شود، به خصوص اگر سرطان به بافت ها یا غدد لنفاوی اطراف گسترش یافته باشد. این درمان شامل هدایت پرتوهای ایکس پرانرژی یا انواع دیگر پرتوها به سمت سلول های سرطانی برای از بین بردن آنها است.
هورمون درمانی تیروئید: پس از جراحی یا درمان با ید رادیواکتیو، درمان جایگزینی هورمون تیروئید معمولاً ضروری است. این شامل مصرف هورمون تیروئید مصنوعی (لووتیروکسین) برای جایگزینی هورمون هایی است که تیروئید به طور معمول تولید می کند. این به حفظ سطح مناسب هورمون کمک می کند و از تولید هورمون محرک تیروئید (TSH) جلوگیری می کند، که به طور بالقوه می تواند هر سلول سرطانی باقیمانده تیروئید را برای رشد تحریک کند.
درمان دارویی هدفمند: در برخی موارد، درمان های هدفمند ممکن است برای درمان سرطان پیشرفته یا عود کننده تیروئید استفاده شود. این داروها به طور خاص مولکول ها یا مسیرهای درگیر در رشد سلول های سرطانی را هدف قرار می دهند و می توانند به کند کردن پیشرفت بیماری کمک کنند.
سخن آخر:
سرطان تیروئید درجات مختلفی از بدخیمی را شامل می شود، از جمله کارسینوم تیروئید پاپیلاری و فولیکولی. افزایش بروز سرطان تیروئید ممکن است به استفاده گسترده از مطالعات تصویربرداری نسبت داده شود که منجر به تشخیص تصادفی گره های تیروئید می شود. علت دقیق سرطان تیروئید همچنان حدس و گمان است، اگرچه قرار گرفتن در معرض پرتوهای خارجی یک عامل خطر شناخته شده است. جراحی مهمترین روش درمان سرطان تیروئید با گزینه هایی مانند برداشتن کامل تیروئید، لوبکتومی، برداشتن غدد لنفاوی، درمان با ید رادیواکتیو و درمان های هدفمند مولکولی است. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب به بهبود سریع تر و کاهش میزان مرگ و میر کمک می کند. در دسترس بودن گزینه های مختلف درمانی و پیشرفت در درمان ها به حفظ میزان مرگ و میر پایین با وجود افزایش بروز سرطان تیروئید کمک کرده است. تعیین استیج سرطان مشخص میکند که چه میزان سرطان در بدن وجود دارد و پزشک متوجه شود سرطان تا چه اندازه جدی بوده و بهترین راه درمان آن چیست.
آخرین دیدگاه‌ها