آیا بعد از عمل تیروئید چاق میشویم؟

چاقی بعد از عمل تیروئید یا لاغری یکی از مهمترین مشکلات بیمار تیروئید محسوب می‌شود. چاقی یا لاغری تیروئیدی از جمله مشکلاتی است که همه بیماران تیروئید با آن درگیر هستند. سوال اینجا است که غده تیروئید روی رشد و وزن چه تأثیری دارد و آیا عمل تیروئید باعث چاقی می‌شود؟

اکثر بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید بعد از عمل تیروئیدکتومی که یکی از انواع روش های عمل جراحی تیروئید است (برداشتن بخش کم یا وسیع از غده تیروئید) به افزایش وزن دچار می‌شوند. این مسئله به دلیل کاهش هورمون تیروئید در گردش خون فرد بیمار بعد از جراحی رخ می‌دهد. در واقع وقتی تیروئید هورمونهای کمتری تولید کند فرد به اندازه لازم کالری مصرف نمیکند و باعث تغییر وزن می‌شود.

تیروئید چگونه باعث تاثیر بر وزن می‌شود؟

هورمون تیروئید سوخت و ساز بدن انسان را تنظیم می‌کند. بنابراین کاهش یا افزایش غیرطبیعی هورمون تیروئید با بر هم زدن تعادل سوخت و ساز پایه باعث افزایش یا کاهش وزن در افراد مبتلا به کم کاری یا پرکاری تیروئید می‌شود. بنابراین عملکرد تیروئید و  هورمون های آن برای تنظیم وزن بدن اهمیت دارند. این هورمون‌ها به تنظیم سوخت و ساز بدن کمک می‌کنند، در صورت ترشح کمتر هورمون‌های تیروئید که به کم کاری تیروئید شهرت دارد، متابولیسم یا همان سوخت و ساز بدن کاهش می یابد. بنابراین کالری سوزی فرد شکل نرمال ندارد و شخص مبتلا دچار افزایش وزن می‌شود.

طبق تحقیقات صورت گرفته حتی تغییرات اندک در عملکرد تیروئید با تغییر وزن شخص بیمار ارتباط دارد. تیروئید پرکار باعث کاهش وزن و تیروئید بسیار کم کار با افزایش وزن مرتبط است.

ارتباط بین پرکاری تیروئید و وزن چیست؟

تحقیقات نشان می‌دهد هرچه هورمون تیروئید بیشتر ترشح شود و اصطلاحا تیروئید پرکارتری داشته باشید روند کاهش وزن در شما سریعتر رخ می‌دهد. میزان سوخت و ساز پایه در بدن که با BMR نمایش داده می‌شود، در بیماران دچار پرکاری تیروئید افزایش می یابد، به همین دلیل است که اکثر بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید دچار کاهش وزن می‌شوند. در واقع باید گفت که احتمال ایجاد کاهش وزن با شدت پرکاری تیروئید متناسب است و از یک الگوی خاص در این زمینه پیروی می‌شود. در صورتی که فرد مبتلا به پرکاری تیروئید مقدار کالری مورد نیاز بدن را با افزایش وزن میزان کالری مصرفی برای ثابت نگه داشتن وزن تأمین نکند، کاهش وزن رخ خواهد داد.

البته باید گفت که میزان کاهش وزن بستگی به عواملی مثل اشتها و فعالیت های یک فرد هم دارد و هورمون تیروئید تنها یکی از عوامل تأثیرگذار است. ضمن این که در صورتی که درمان پرکاری تیروئید به خوبی انجام گیرد کاهش وزن ناشی از بیماری بعد از درمان جبران می‌شود.

تحقیقات نشان می‌دهد هنگامی که فقط هورمون تیروئید در خون وجود داشته باشد اما شخص تیروئید پرکار نداشته باشد هم کاهش وزن رخ می‌دهد.

آیا کم کاری تیروئید باعث چاقی می شود؟

میزان سوخت و ساز پایه بدن در بیماران مبتلا به کم کاری تیروئید کاهش پیدا می کند و همین امر سبب می شود شخص بیمار دچار افزایش وزن شود. هرچه میزان کم کاری تیروئید بیشتر باشد میزان افزایش وزن نیز بیشتر خواهد بود. در واقع باید گفت که افزایش وزن ناشی از کم کاری تیروئید ارتباطی به تجمع چربی در بدن ندارد و بخش عمده این افزایش وزن ناشی از تجمع آب و نمک در بدن افراد مبتلا به کم کاری تیروئید است. افزایش وزن خیلی زیاد در افراد مبتلا به کم کاری تیروئید به ندرت دیده می شود و معمولا بین 2 تا 5 کیلوگرم افزایش وزن ناشی از کم کاری تیروئید است.

به همین دلیل است که بعد از درمان تیروئید کم کار تقریبا 10 درصد از وزن بدن کاهش پیدا می کند. درمان وضعیت غیر طبیعی کم کاری تیرویید با هورمون تیروئید باعث برگشت وزن بدن به میزان قبل از ابتلا به کم کاری تیروئید می‌شود. اما باید توجه داشت که کم کاری تیروئید به شکل تدریجی و به مرور زمان ایجاد می‌شود، بنابراین کاهش وزن قابل توجهی را بعد از درمان موفق کم کاری تیروئید شاهد نخواهید بود.

حتی در بیمارانی ممکن است تمام علائم مرتبط با کم کاری تیروئید بعد از درمان به حالت اولیه باز گردد اما وزن تغییری پیدا نکند که در این صورت باید گفت عامل اصلی چاقی بعد از عمل تیروئید در چنین بیمارانی، تیروئید نبوده است. هنگامی که کم کاری تیروئید با هورمون های جایگزین درمان شود امکان تغییر وزن در افراد تحت درمان مشابه افرادی است که بیماری تیرویید ندارند.

میتوان برای لاغری از هورمون تیروئید استفاده کرد؟

در گذشته از هورومون های تیروئید به عنوان دارویی برای کاهش وزن استفاده می‌شد. باید اشاره کنیم که مصرف زیاد هورمون‌های تیروئید می تواند همانند یک رژیم غذایی مناسب باعث کاهش وزن شود، اما با قطع مصرف هورمون های تیروئید، وزن فرد به قبل از شروع درمان باز می‌گردد.

نکته مهم بعدی این است که در صورت مصرف بیش از اندازه قرص تیروئید فرد به کاهش وزن دلخواه می‌رسد اما این مسئله شامل همه افراد نمی‌شود، چرا که پرکاری تیروئید باعث افزایش اشتها می شود که همین مسئله در برخی افراد منجر به پرخوری و دریافت کالری بیشتر و در نتیجه چاقی می‌شود که این افزایش وزن مرتبط با دریافت کالری بیشتر است.

استفاده از هورمون های تیروئید برای کاهش وزن می تواند با عوارضی همراه باشد که شامل از دست رفتن پروتئین عضلات در کنار از دست دادن حجم چربی بدن باشد. در حقیقت باید گفت افزایش میزان هورمون تیرویید به منظور افزایش سطح این هورمون در بدن باعث تغییرات قابل توجه در وزن نمی‌شود بلکه حتی این امکان وجود دارد که مشکلات متابولیکی دیگری نیز به همراه داشته باشد.

جمع‌بندی

چاقی بعد از عمل تیروئید تا حدود زیادی به میزان ترشح هورمون تیروئید بستگی دارد. کم یا زیاد بودن هورمون می‌تواند باعث افزایش یا کاهش وزن ناخواسته در فرد مبتلا شود.

اگرچه این کاهش یا افزایش وزن در افراد مبتلا چشمگیر است با این حال در صورتی که شخص مبتلا تحت درمان قرار گیرد اضافه وزن یا کاهش وزن ناشی از کم کاری یا پرکاری تیروئید سریعا جایگزین می شود. استفاده از قرص‌های درمانی تیروئید برای کاهش وزن در افراد سالم اگرچه ممکن است باعث کاهش وزن موقتی شود اما با قطع این هورمون درمانی، وزن از دست رفته سریعا جایگزین خواهد شد.