در سرتاسر بدن ماهیچههای فراوانی وجود دارد که یکی از مهمترین آنها عضلات شکمی است که میتواند به راحتی دچار اسپاسم شود. اسپاسم عضلات شکمی (گرفتگی عضلات شکم) معمولا در اثر فشار بیش از حد، کم آبی بدن، خستگیهای بیش از حد یا مصرف الکل و مواد مخدر ایجاد میشود. همچنین این اسپاسم در اکثر ورزشکاران حرفهای و یا در دوران بارداری دیده شده و بسیار شایع است.
این مقاله برخی از علل احتمالی اسپاسم شکمی از جمله اینکه چرا ممکن است در بارداری اتفاق بیفتد، بیان میکند. همچنین توضیح میدهد که اگر دچار اسپاسم شکمی شدید چه کاری انجام دهید.
اسپاسم عضلات شکمی چیست؟
اسپاسم شکمی معمولاً یک احساس گرفتگی در شکم بوده که به دلیل انبساط سفت و سخت ماهیچهها ایجاد میشود. این اسپاسمها میتوانند از طیف یک ناراحتی خفیف تا درد شدید متفاوت باشند. هنگامیکه عضلات شکم منقبض میشوند، درد به طور کلی در قسمت فوقانی یا تحتانی حفره شکمی احساس میشود. اسپاسم شکمی میتواند به دلیل مختلفی ایجاد شود و به طور کلی میتواند از بیضرر تا اختلالات یا بیماریهای حاد جدی باشد.
علت اسپاسم عضلات شکمی چیست؟
عضلات شکم مثل سایر ماهیچههای سرتاسر بدن ممکن است دچار اسپاسم عضلانی شوند. این موضوع میتواند ناشی از فشار عضلانی در هنگام استفاده زیاد یا بیش از حد از آن اندام، خستگی، کم آبی بدن و مصرف الکل یا مواد مخدر باشد.
گاهی اوقات ممکن است در افراد سالمی که از عضلات شکم خود بیش از حد کار کشیده یا در کشش بیش از حد یک گروه از عضلات شکم در حین ورزش، ممکن است یک سری انقباضات و سفتی شکم رخ دهد. این درد معمولاً جدی نبوده و پس از مدت کوتاهی به کمک استراحت کردن از بین میرود.
گاهی اوقات اسپاسم در ناحیه شکم به دلیل بیماریهای حاد روده مانند انسداد روده، سوراخ شدن یا دیورتیکولیت است. این اسپاسم در شرایط گفته شده به دلیل نزدیک بودن روده بزرگ و روده کوچک به قسمت تحتانی شکم ایجاد میشود. اگر بخواهیم سایر علل را به شما معرفی کنیم میتوانیم به التهابات اندامهای داخل شکم مثل سنگ کیسه صفرا، فتق و پارگی آنوریسم آئورت شکمی اشاره کنیم.
علل گوارشی اسپاسم عضلات شکم
اسپاسم عضلات معده ممکن است به دلیل اختلالات گوارشی موارد زیر رخ دهد:
- قولنج کردن
- دیورتیکولیت (به التهاب غیر معمول در روده بزرگ گفته میشود)
- فتق
- انواژیناسیون (وضعیتی است که قسمتهای مختلف روده در همدیگر فرو میرود)
- سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
سایر علل احتمالی اسپاسم عضلات شکم
اسپاسم عضلانی شکم میتواند به دلایل دیگری از جمله موارد زیر رخ دهد:
- مصرف الکل
- کوله سیستیت یا سنگ کیسه صفرا
- سنگ کلیه
- درد پریود
برخی از بیماریهایی که باعث اسپاسم شکمی میشوند
میتوان گفت همیشه مشکل از کشیدگی عضلات نبوده و گاهی اوقات بیماریهای شایع دیگر میتوانند این اسپاسم را برای فرد ایجاد کنند که در ادامه به برخی از این موارد اشاره میکنیم:
درد آپاندیس
همچنین بیماریهای جدی دیگری هم وجود دارد که میتواند باعث درد حاد و اسپاسم شود. آپاندیسیت که با تب و درد در قسمت تحتانی شکم شناسایی میشود در اثر التهاب آپاندیس ایجاد میشود. درد میتواند در افراد مختلف و بسته به توانایی هر فرد متفاوت باشد، اما معمولاً به صورت درد عمومی در سمت راست پایین دیواره شکم است که در این شرایط حالت تهوع نیز میتواند وجود داشته باشد.
در این وضعیت شما باید سریعا به اورژانس مراجعه کنید و یا تماس بگیرید. پس از تشخیص وضعیت توسط پزشک، عمل جراحی آپاندیس انجام میشود.
همه اسپاسمهای پایین شکم سمت راست تحتانی ناشی از آپاندیسیت نیستند. بنابراین توصیه میشود در صورتی که فرد دارای دردهای بی امان و غیر قابل تحمل است و نشانههایی از تب در او ظاهر شده است سریعا به پزشک متخصص جراح عمومی مراجعه کنید.
التهاب کیسه صفرا
التهاب کیسه صفرا میتواند باعث درد حاد شکمی شود. این اسپاسمها معمولاً در قسمت سمت راست بالای معده در زیر قفسه سینه قرار دارند. در صورت وضعیت حاد کیسه صفرا علائم دیگری مانند تب، نفخ و حالت تهوع ممکن است به وجود آید. معمولاً این علائم پس از مصرف غذاهای چرب رخ میدهد زیرا کیسه صفرای بیمار ممکن است برای کمک به فرآیند هضم غذا مشکل داشته باشد.
عمل برداشتن کیسه صفرا به دو روش جراحی لاپاراسکوپی کیسه صفرا و روش سنتی عمل باز کیسه صفرا انجام میشود. لازم به ذکر است مزایای برداشتن کیسه صفرا به روش لاپاراسکوپی در مقایسه با عمل باز خیلی بیشتر و هم برای پزشک و خصوصا بیمار خیلی راحت و بی دردسرتر است.
[بیشتر بدانید:آیا با برداشتن کیسه صفرا دچار مشکلات گوارشی میشویم؟]
بیماری سوءهاضمه
دلایل دیگری را میتوان به اسپاسم عضلانی ناحیه شکم نسبت داد. سوءهاضمه به ویژه پس از خوردن یک وعده غذایی سنگین میتواند باعث اسپاسم شکمی شود. برخی از افراد ممکن است تحمل کمینسبت به غذاهایی که دارای چربی بالایی هستند، داشته باشند و ممکن است پس از مصرف با این اسپاسم مواجه شوند. افرادی که توانایی مصرف لاکتوز را ندارند ممکن است پس از خوردن محصولات لبنی مانند شیر یا بستنی دچار گرفتگی و اسپاسم معده یا شکم شوند.
علل جدی یا تهدید کننده در اسپاسم عضلات شکم
در بسیاری از موارد اسپاسم عضلانی دچار وضعیتی حاد برای ادامه زندگی میشود که باید این وضعیت را فوری بررسی کرده و تحت درمان ویژه قرار بگیرد. این موارد عبارتند از:
- انسداد روده
- سوراخ شدن روده
- ایسکمی روده (از دست رفتن فرآیند خون رسانی به رودهها که میتواند منجر به از بین رفتن بافت روده شود)
علت اسپاسم عضلات شکم در بارداری چیست؟
بسیاری از افراد در دوران بارداری دچار اسپاسم یا گرفتگی عضلانی معده میشوند که این حالت برای آنها یک احساس جدید و نگران کننده است، اما شرایط زیادی وجود دارد که برای مادر یا جنین خطرناک یا مضر نیستند که در ادامه به معرفی آنها میپردازیم:
جنین در حال حرکت
جنین با کشش اندامهای خود میتواند در داخل رحم حرکت کند و این یک نشانه از سلامت جنین است. در این شرایط مادر احساس شرایط زیر را خواهد داشت:
- دست و پا زدن
- تاب خوردن
- تحرک بیش از حد
- غلت زدن
- لگد زدن
- ضربه زدن
- آرنج زدن
افراد ممکن است از هفته ۱۶ تا ۲۴ ام بارداری این احساسها را داشته باشند و احساس کنند که جنین در شکم آنها در حال حرکت است اگرچه ممکن است اینگونه هم نباشد.
کشش عضلانی
برخی از مادران احساس گرفتگی یا اسپاسم شدید در طرف پایین معده را مطرح میکنند که این میتواند به دلیل درد رباط آنها باشد زیرا رباطهای ناحیه شکم مادران در دوران بارداری همواره در حال حرکت و کشش است و این مورد دور از انتظار نیست.
گاز و یبوست
گاز موجود در بدن و یبوست در بارداری یکی از شایعترین مواردی است که مادران تجربه میکنند که یکی از دلایل آن میتواند تغییرات هورمونی باشد. اسپاسم شکم ناشی از گاز و یبوست معمولاً خفیف بوده و ممکن است با قرار گرفتن در شرایط زیر از بین بروند:
- تغییر موقعیت فرد
- استراحت کردن
- دفع مدفوع یا خارج شدن گاز
انقباضات براکستون هیکس
در سه ماهه دوم یا سوم بارداری، مادران ممکن است انقباضات براکستون هیکس را تجربه کنند. این موارد به انقباضات رحم معروف هستند و قرار گرفتن در این شرایط به این معنی نیست که شما در حال زایمان هستید و در عوض بدن مادر را برای زایمان آماده میکند.
انقباضات براکستون هیکس معمولاً دارای دردهای حاد نیست اما میتوانند ناراحتیهایی را برای مادر در دوران بارداری ایجاد کند. البته در برخی از مادران هم گرفتگی خفیف یا سفت شدن شکم ظاهر میشود که این احساس اغلب ماندگار نبوده و سریع از بین میرود.
عفونت مجاری ادراری
عفونتهای دستگاه ادراری اتفاقی است که ممکن است برای هر مادر در بارداری بیافتد. زمانی که باکتریها وارد مجرای ادرار شده و به سمت بالا حرکت میکنند این نوع از عفونتها دیده میشوند. افراد مبتلا به عفونت ادراری ممکن است هنگام دفع ادرار، درد شکم و گاهی اوقات گرفتگی عضلانی را تجربه کنند که برای درمان باید به پزشک مراجعه کنند.
علل بسیار جدی اسپاسم شکم در بارداری
این احتمال وجود دارد که اسپاسم عضلهای شکم به یکی از دلایل زیر باشد:
- حاملگی خارج از رحم
در این حالت یک تخمک بارور شده و در خارج از رحم قرار میگیرد. علائمیمانند درد معده، خونریزی و گرفتگی شانه میتواند بین هفتههای ۴ تا ۱۲ بارداری ظاهر شود.
- سقط جنین
خونریزی و درد قبل از هفته ۲۴ام بارداری ممکن است نشانه سقط جنین یا تهدید به سقط باشد.
- زایمان زودرس
اگر به طور منظم گرفتگی عضلات شکم یا احساس سفت شدن شکم دارید و در هفته ۳۷ام بارداری هستید، با ماما یا پزشک خود تماس بگیرید بگیرید زیرا میتواند علائمی جدی باشد.
نتیجه گیری
اسپاسم عضلات شکمی میتواند به صدها دلیل ایجاد شود و این یک درد شایع بین افراد مختلفی است که فعالیتهای مختلفی را در طول روز تجربه میکنند. در بارداری اسپاسم و درد شکم ممکن است به دلیل گازهای موجود در بدن، یبوست، حرکت جنین یا انقباضات براکستون هیکس باشد. این موارد همچنین ممکن است به دلایل جدیتری مانند حاملگی خارج از رحم یا زایمان زودرس رخ دهد. اگر اسپاسم عضلانی شکم شما شدید است، یا به صورت مداوم با آن دست و پنجه نرم میکنید یا به هر نحوی شما را نگران میکند، باید با پزشک خود تماس گرفته و به او مراجعه کنید تا علت این اسپاسم را کشف کند. در نظر داشته باشید به هیچ وجه با تصمیم خود اقدام به استفاده از قرص یا کرمی نکنید زیرا ممکن است تبعات زیادی را به همراه داشته باشد.
در خارج از حالت بارداری، اسپاسم و درد شکم ممکن است نتیجه مشکلات گوارشی، فتق، سنگ کلیه یا سایر شرایط دیگر باشد که ممکن است فرد با آن مواجه باشد و در بسیاری از موارد از آن هم حتی خبر نداشته باشد. اگر درد به طور ناگهانی ظاهر شد، شدید یا با علائم جدید دیگری رخ داد، نزد دکتر معالج خود بروید تا مشکل را مطرح کرده و مورد بررسی قرار بگیرد.
برگرفته از:
https://www.healthgrades.com/
https://www.thehealthboard.com/
سلام آقای دکتر، ماه چهارم بارداری هستم و یه حالت گرفتگی و اسپاسم شکم دارم، دلیلش چی میتونه باشه؟ باید چه کاری انجام بدم؟
سلام، این تغییرات در زمان حاملگی به خاطر فشاری که روی عضلات شکم هست طبیعی هست. اگه خیلی اذیت میشید حوله آب گرم، کیسه آب گرم از روی لباس در قسمت دردتون استفاده کنید.
سلام وقتتون بخیر. من 35 سالم هست و مشکلی دارم اینکه من بخاطر اضافه وزن که دارم باید ورزش هایی رو مخصوص شکم انجام بدم که بخاطر گرفتگی روده هام نمیتونم بجز ورزش حتی در طول روز باعرض پوزش حتی موقعه دستشویی رفتن بخاطر حالت نشستن و طهارت یه تیکه به اندازه یه نارنگی درست وسط و زیر قفسه سینم که فکر میکنم رودم باشه مثل سنگ میشه و فرو میره و به شددددت درد میکنه و باید سریع صاف صاف بایستم تا اون پیچ خوردگی رودم درست بشه و ول بکنه. چکار باید بکنم بابت این مشکل؟
سلام، شما حتما باید معاینه شوید. به یک جراح عمومی مراجعه کنید.
سلام
من مدتی ورزشهای مربوط به شکم مثل درازنشست رو انجام میدادم و بعد اینکه قطعش کردم وقتی به پشت میخوابم درد شدیدی کل عضلات شکم رو درگیر میکنه به حدی که از خواب بیدار میشم من عادت دارم که شکمم رو به تو جمع میکنم و نمیزارم بیرون بزنه. مشکلم چیه و باید چکار کنم؟
سلام، باید به یک متخصص طب ورزشی مراجعه کنید.
سلام دخترم دل دردداشت بعد تبدیل به اسپاسم زیر شکم ودرد هنگام ادرار دارد نمی دانم چه کنم
سلام
حتما به دکتر اورولوژیست مراجعه کنید
سلام من عمل لاپاسکوپی کلیه انجام دادم بعد عمل درچار اسپاسم شکم میشوم نمتونم حتی ی ذره از جام تکون بخورم درد شدیدیم هم داره
سلام، تا دو سه هفته بعد از عمل، دردها طبیعی هست به خاطر اتساع جدار شکم ناشی از گازی که در شکم میزنند حوصله کنید، مسکن استفاده کنید.
سلام دکتر.مذکرمجرد۳۸سالمه.چندساله یبوست دارم.مدفوع باخلط یاعفونت دارم.احساس میکنم مدفوعم کامل خارج نمیشه.یکماه قبل بعداز۲۰دقیقه پیاده روی قسمت پایین سمت چپ شکمم درد گرفت ۵دقیقه دیگه ادامه دادم سمت راست پایین شکمم دردگرفت .الان دردم کمه.یبوستم به این صورته که بعصی وقتا یکبار دفع مدفوع دریک روزدارم وبعضی وقتا بیشتر ازیکبار درروز.ودفعم بستگی داره به مقدارآب ومیوه ونوع غذایی که میخورم.علت دردشکمی ذکرشده چیه؟وباتوجه به کل توضیحاتم چه بیماری دارم؟ واصلن بیماری جدی هست؟ باتشکراز زحمات شما.
سلام، خیر بعیده مشکل ساختاری باشه. باید با رژیم غذایی بر یبوست غلبه بشه.
سلام دکتر وقتتون به خیر .خانم چهل و دوساله هستم . درد های شدید شکمی در ناحیه اطراف ناف که با فشار دادن بدتر میشه دارم چند روزه عصرها شدیدتر میشه دکتر عمومی رفتم دارو معده عصبی تجویز کردند هیچبهبودی حاصل نشده شب اول تب و اسهال و استفراغ داشتم الان فقط دلپیچه و اسهال دارم .بعضی وقتا درد غیر قابل تحمل میشه با راه رفتن و سرفه هم شدت می گیره .پیشنهاد شما چیه
سلام برای بررسی لازم حتما به یک پزشک فوق تخصص گوارش مراجعه کنید.
سلام دکتر
داشتم کرانچ شکم در باشگاه میزدم چند تا دونه اضافه زدم وقتی بلند شدم احساس کردم داره شکمم قفل میشه به اصطلاح سریع نشستم نفس عمیق کشیدم و بعد از چند ثانیه همه چی برگشت به حالت عادی و بعدشم تمرین نکردم الانم ی دو ساعتی از ورزشم گذشته…و مشکلی نیست میخواستم بپرسم لازمه برم دکتر یا نه؟
از دو سه نفر از دوستانم تو باشگاه پرسیدم گفتن مشکلی نداره و پیش میاد.
ممنون میشم راهنمایی کنید
سلام
اگه درد ندارید مشکلی نیست نگران نباشید
سلام خسته نباشید
من یک خانم۳۷ ساله هستم با۵۲ کیلو وزن.از مدتهاقبل مدام شکمم راداخل نگه میداشتم. امابعداززایمانم که دوسال پیش بودهرچندوقت یکباردچار تنگی نفس وگرفتگی وکشیدگی عضلات شکمم میشم که خیلی آزاردهنده است.بعضی وقتهاکه دستمو روی شکمم فشارمیدم و نگه میدارم کمی بهتر میشم اما این همیشگی نیست.دراز میکشم بهترمیشم اما به محض بلند شدن دوباره همه این حالتها برمیگرده.دکترعمومی رفتم گفت احتمالاازمعده است یااسترس وقرص ارام بخش وپنتوپرازول داد امافایده نداشت. دکترفوق تخصص ریه رفتم گفت فقط خیلی کم عکس ریه ات آلرژی نشون میده اما اونم.دوسه تا اسپری و قرص معده داد اما فایده نداشته. اینو هم بگم من کلا بارداری خیلی سختی داشتم سه ماه اخربارداری هم دچار استفراغ غیرقابل تحمل و ورم معده شدم که سه بار هم بستریم کرد. قبل از شروع اخرین دوره نفس تنگی که ازهمیشه هم طولانی ترشده دوسه بار در طی ده روز دچارمعده درد شده بودم. خیلی اذیتم حتی گاهی توان صاف ایستادن هم ندارم.نمیدونم باید چکار کنم. خیلی خسته و درمانده شدم. لطفا منو راهنمایی بفرمایید.تشکر
سلام
لطفا سونوگرافی شکم از نظر بررسی کیسه صفرا هم انجام بدید
سلام وقت بخیر پسرم۱۷ساله چهارماه و نیم پیش یک شب دلدرد شدید همراه حالت تهوع گرفتم
صبحش خوب شدم چند روز خوب بودم دوباره مریض شدم چند بار سرم زدم دوباره یه مدت خوب بودم بعد از دو هفته دوباره دلدرد و اسهال شدید گرفتم رفتم فوق تخصص داخلی گفت کولیت عصبی داری
بعضی اوقات گرفتگی و سوزش معده حالت تهوع و درد در ناحیه شکم دارم نفخ و بعضی اوقات یبوست هستم درد شکمم شدید نیست ولی مزمنه
که با خوردن بعضی غذاها بدتر میشه قرص لانزوپرازول و کلردیازپوکساید هم خوردم ولی خوب نشد
مشکل چی میتونه باشه
ممنون از پاسخگوییتون🌹❤
سلام
به احتمال زیاد کولیت عصبی هست باید با دکتر گوارش در ارتباط باشید
مرسی دکتر از پاسخگوییتون
سلام اقای دکتر خسته نباشید
من از حدود هفت سال پیش تا حالا هر سه با چهار ماه یه بار یه دل درد خاصی میگیرم
دل دردم یه جوریه که یه دفعه ای از زیر ناف تا بغل الت تناسلیم یه حالت گرفتگی به وجود میاد که باید حتما خم بشم تا درد نگیره و نمیتونم صاف باییستم
پیش دکتر مجاری ادرار رفتم هر بار یه چیزی میگفت ولی نتونست درمان کنه
یه بارم پیش دکتر عمومی رفتم گفت به خاطر کمبود ویتامین D3 هستش و یه مشکل عصبیه
میخواستم بدونم به نظر شما چه دلیلی میتونه داشته باشه؟ اسپاسم شکم هست یا چیز دیگه ایه؟
سلام
حتما به دکتر مغز و اعصاب از نظر بررسی مشکلات ستون مهره ها مراجعه کنید.
سلام وقتتون بخیر.
حدود یه سال هر چند وقت یه بار یهو با درد شدید در اطراف ناف مواجه میشم.ام ار ای شکمی کردمسونو گرافی شکم و لگن و رحم کردم .گفتن چسبندگی رحم خیلی ضعیف به روده داری .روده هم دیواره ضخیم شده.دکتر زنان قرص LD داده مصرف کنم .ولی ۳ ماه شده دوباره دچارش شدم درد شدید دارم
سلام
بهتره به یک دکتر جراح عمومی مراجعه کنید