فتق عموما زمانی اتفاق می‌افتد که یک عضو یا بافت چربی به دلیل ضعیف بودن عضله اطراف یا بافت پیوندی فشرده می‌شود. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که دیواره شکمی، مانند شکم (ناحیه شکم) یا کشاله ران، (به دلایل مختلف) ضعیف‌تر است. به عبارت ساده‌تر می‌توان گفت که شکم از عضلات و بافت‌های قوی تشکیل شده است که به حفظ اندام داخلی و حرکت فرد کمک می‌کند و زمانی که شکافی در این دیواره عضلانی بوجود بیاید، اجزای داخلی شکم به بیرون می‌ریزند و فتق یا باد فتق نامیده می‌شود. در مواردی پیش آمده است که این مشکل بعد از انجام عمل آپاندیس بروز پیدا می‌کند. در این مطلب، در مورد علت پیدایش فتق بعد از عمل اپاندیس، علایم و روش درمانی آن بحث می‌کنیم.
آپاندکتومی روش جراحی بسیار رایج برای درمان آپاندیسیت حاد و یکی از جراحی‌های رایج است که توسط یک جراح عمومی انجام می‌شود و فتق برشی یکی از عوارض احتمالی هر لاپاراتومی یا روش لاپاراسکوپی است که ممکن است بعد از انجام آپاندیس بوجود بیاید. فتق برشی پس از آپاندکتومی یکی از عوارض نادر است و تنها ممکن است در 0.4٪ تا 0.9٪ موارد اتفاق بیافتد.
فتق‌های برشی معمولاً در 24 ماه اول پس از جراحی (حدود 80 درصد موارد) ظاهر می‌شوند. البته مواردی هم وجود داشته است که در 5 سال (حدود 13% موارد) بعد از انجام جراحی (و حتی بیشتر از 5 سال) رخ داده است.
انتخاب برش در آپاندکتومی مهم است و جراح باید از آسیب به شاخه‌های عصبی و ساختارهای مهم در ناحیه کشاله ران، به ویژه در زیر خط افقی که از ستون فقرات لگن قدامی فوقانی تا عضله راست روده امتداد می‌یابد، اجتناب کند.
با این حال، پیشرفت‌های قابل توجهی در زمینه تکنیک‌های جراحی و مواد عملیاتی بوجود آمده است، اما همچنان فتق برشی بینابینی هنوز یک عارضه اصلی در جراحی‌های شکمی است.
علت پیدایش فتق بعد از عمل آپاندیس
بروز این فتق‌ها به عوامل متعددی، از جمله عوامل مربوط به بیمار مانند سن بالا، جنس مرد، چاقی، سیگار کشیدن، دیابت و مصرف استروئیدها و برخی عوامل مربوط به روند جراحی مانند جراحی اورژانسی شکمی، نفخ شکمی، انتخاب بافت نامناسب در حین جراحی، انتخاب تکنیک جراحی ضعیف، عفونت زخم و جراحی روده بستگی دارد.
علائم بروز فتق پس از عمل آپاندیس
در صورت بروز علایم زیر پس از انجام عمل آپاندیس برای بررسی امکان بروز فتق به پزشک مراجعه کنید:
- یبوست، مدفوع باریک یا نازک
- وجود برآمدگی در شکم در محل یا نزدیک محل برش قبلی؛ ممکن است از بیمار خواسته شود که بایستد و سرفه کند، تا فتق برجسته‌تر شود
- حالت تهوع، استفراغ، تب یا ضربان قلب سریع
- درد در ناحیه شکم به خصوص در اطراف بیرون زدگی
چطور از بروز فتق بعد از عمل آپاندیس پیشگیری کنیم؟
با وجود اینکه احتمال بروز فتق بعد از آپاندکتومی بسیار کم است، اما پیشنهاد می‌شود که جهت پیشگیری از بروز آن موارد زیر را رعایت کنید:
♥ از کشش بیش از حد عضلات شکم خصوصا در چند ماه اول پس از جراحی خودداری کنید. بعد از عمل، مهم است تا به مدت مشخصی استراحت کرده و فعالیت جسمانی شدید را محدود کنید. استراحت و فعالیت جسمی محدود به بازسازی بافت‌های بدن کمک می‌کند و خطر بروز فتق را کاهش می‌دهد.
♥ بعد از عمل، از انجام ورزش‌های سنگین، جابجایی اشیاء سنگین و قراردادن بار سنگین روی شکم خودداری کنید. انجام این کارها باعث می‌شود که روی زخم و بافت‌های ضعیف فشار زیادی وارد شود و منجر به بروز فتق شود.
♥ اگر اضافه وزن دارید حتما تلاش کنید که وزن خود را کاهش دهید، چون در نتیجه کاهش وزن، فشار داخل شکم کاهش می‌یابد.
♥ از مصرف سیگار بعد از انجام این عمل خودداری کنید. زخم‌های بعد از جراحی در افراد غیرسیگاری راحت‌تر بهبود می‌یابد، و در نتیجه خطر بروز فتق برشی را نیز کاهش می‌دهد.
♥ استفاده از کمربند مخصوص شکمی جهت حمایت از دیواره شکم بعد از انجام عمل جراحی به کاهش خطر بروز فتق کمک می‌کند.
♥ با توصیه پزشک معمولا برای افرادی که بیشتر در معرض خطر بروز فتق برشی هستند، در حین جراحی شکم، مش مصنوعی را در شکم بیمار قرار می‌دهند. مش دیواره شکم را تقویت می‌کند و تا حد زیادی خطر فتق برشی را کاهش دهد، اما باعث درد مزمن می‌شود.
♥ مراقبت صحیح و کامل از زخم جراحی از اهمیت زیادی برخوردار است. برای پیشگیری از بروز فتق همه دستورات پزشک در مورد تمیز کردن زخم و تعویض بانداژ را رعایت کنید. این توصیه‌های مراقبتی پس از جراحی حتی می‌تواند شامل استفاده از داروها، تغذیه مناسب، و تمیز کردن محل جراحی باشد.
در هر صورت، همیشه بهتر است با پزشک خود در مورد راهنمایی‌های خاص و مراقبت‌های پس از عمل برای جلوگیری از فتق صحبت کنید. اما مهم است بدانید که هیچ روشی نمی‌تواند 100٪ از بروز فتق پس از عمل آپاندیس جلوگیری کند.
درمان فتق پس از آپاندکتومی
وابسته به شرایط بیمار شامل مواردی از جمله میزان سلامت عمومی، وسعت فتق، محل بروز آن و میزان فعالیت بدنی که انتظار می‌رود فرد بعد از بهبود انجام دهد، یکی از روش‌های درمان توصیه و اجرا می‌شود.
برای انتخاب روش درمان حتی لازم است بررسی شود که آیا فتق بر نتایج جراحی اصلی تأثیر منفی گذاشته است و آیا نیاز به اقدامات بیشتری قبل از بسته شدن فتق وجود دارد یا خیر. پس از انجام بررسی‌های لازم، پزشک یکی از روش‌های زیر را برای درمان فتق آپاندکتومی انتخاب و اجرا می‌کند.
روش‌های درمان فتق ناشی از عمل جراحی آپاندیس
معمولا سه روش زیر برای درمان فتق استفاده می‌کند:
ترمیم فتق باز:
در این روش جراحی که به عنوان عمل جراحی فتق نیز شناخته می‌شود، جراح برشی در شکم بالای فتق ایجاد می‌کند، روده بیرون زده را به داخل شکم برمی‌گرداند و سوراخ دیواره عضلانی را ترمیم می‌کند. گاهی اوقات، در روشی به نام هرنیوپلاستی، ناحیه ضعیف ترمیم و با مش تقویت می‌شود.
لاپاراسکوپی:
عمل جراحی با لاپاروسکوپی یک روش غیر تهاجمی برای درمان این بیماری است که در این روش جراح ابتدا برش‌های کوچکی در شکم بیمار ایجاد می‌کند و ابزار لوله‌ای مانند به نام لاپاراسکوپ مجهز به دوربین را در یکی از برش‌های ایجاد شده در قسمت تحتانی شکم وارد می‌کند. سپس با استفاده از تصاویر داخل بدن از طریق برش‌های دیگر و به جهت ترمیم فتق، ابزارهای کوچکی را از طریق برش‌های دیگر وارد می‌کند.
ترمیم به روش رباتیک:
این روش مشابه لاپاراسکوپی است اما جراح از طریق کنسول کنترل بازوهای رباتیک عمل می‌کند در این روش درمان غیرتهاجمی، بدین ترتیب محتویات فتق شکم را به موقعیت طبیعی خود بازگرداند و دیواره عضله ترمیم شده و به وسیله مش تقویت می‌شود.
جمع‌بندی
بروز فتق پس از انجام عمل آپاندیس یکی از نادرترین عوارض این جراحی است، اما باید بیمار نسبت به این عارضه ممکن آگاهی کامل داشته باشد تا بتواند به خوبی از بروز آن پیشگیری کند. در این مقاله، به بررسی فتق، یک حالت پزشکی که در آن بافت‌های داخلی بدن از طریق نقاط ضعیف در دیواره عضلانی به بیرون انتقال پیدا می‌کند، پرداخته‌ایم و علت‌های بروز فتق بعد از آپاندکتومی،علایم و علل، روش پیشگیری و گزینه‌های درمانی را بررسی کرده‌ایم.
برگرفته از:
- www.webmd.com
- www.hopkinsmedicine.org
- www.smj.org.sg
آخرین دیدگاه‌ها