ندول تیروئید چیست و چطور درمان می‌شود؟

تصور کنید که پزشک در معاینات سالیانه شما متوجه وجود برآمدگی در گردن شما می‌شود که پس از تست‌ها و آزمایشات بیشتر مشخص می‌شود که ندول تیروئید دارید. معمولا این دلهره در بیماران بوجود می‌آید که آیا باید از این بیماری ترسید؟ آیا ندول تیروئید خطرناک و کشنده است؟ آیا ندول سرطان‌زاست و خیلی سوالات دیگر.

ندول تیروئید یکی از بیماری‌های اصلی است که از ناحیه گلو و تیروئید شروع می‌شود و در واقع با رشد غیرطبیعی سلول‌ها باعث بروز یک برآمدگی در غده تیروئید می‌شود. در 90 درصد موارد این ندول‌ها غیرسرطانی هستند اما در 4 تا 6.5 درصد موارد نشان دهنده وجود سرطان ئیروئید هستند. البته نباید به راحتی از کنار این ندول‌ها گذشت چون با وجود اینکه اکثرا سرطانی نیستند، اما ممکن است نشانه یا علت یک بیماری تیروئیدی باشد. بنابراین، برای اینکه با یک بیماری تیروئیدی درگیر نشوید، بهتر است در مورد این ندول‌ها، علائم، علت بروز و روش‌های تشخیص و درمان آن اطلاعات لازم را کسب کنید.

‎ندول تیروئید یا گره تیروئید چیست؟

تیروئید یک غده کوچک و پروانه‌ای شکل است که در گردن شما قرار دارد و هورمون‌های تیروکسین (T4) تری‌یدوتیرونین (یا T3) را تولید می‌کنند. هورمون‌های تولید شده در این غده به دلیل نقش مهم و وسیعی که در عملکردهای مختلف بدن دارند، بسیار مهم است. بنابراین، بروز هر نوع اختلال در غده تیروئید از جمله ندول یا گره تیروئید می‌تواند منجر به بیماری‌های مختلفی در بدن فرد شود.

ندول تیروئید در واقع رشد غیرمعمول سلول‌های تیروئید است که باعث تشکیل برآمدگی در غده تیروئید فرد می‌شود. این ندول‌ها می‌توانند در هر قسمتی از تیروئید شکل بگیرند و به صورت یک توده بدرنگ یا یک گره تکرار شونده ظاهر شوند. در بسیاری از موارد، این ندول‌ها خوش‌خیم هستند و اغلب بی‌خطرند. برخی از ندول‌ها ممکن است به صورت عروقی باشند و در صورت بزرگ شدن، باعث بروز درد، ناراحتی و فشار روی بافت‌های اطراف شود. همچنین، در برخی موارد، ندول‌ها می‌توانند علائم افزایش فعالیت تیروئید (هیپرتیروئیدیسم) یا کاهش فعالیت تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) را نیز ایجاد کنند.

ندول‌های خوش خیم شامل موارد زیر می‌شود:

گواتر چند ندولری یا گواتر غیر سمی: این معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که غده هیپوفیز در مغز، بیش از حد هورمون تحریک کننده تیروئید را تولید می‌کند. اگر گواتر کوچک باشد، ممکن است مشکل با قرص‌های هورمون تیروئید درمان شود.

آدنوم فولیکولی خوش خیم: اگر سلول‌های فولیکولی در داخل گره قرار داشته باشند، این وضعیت خوش‌خیم نامیده می‌شود. اگر سلول‌ها به بافت اطراف حمله کرده باشند، احتمالا سرطانی است.

کیست تیروئید یا ندول‌های پر از آب: اگر یک گره دارای دو قسمت مایع و جامد باشد، به آن گره پیچیده می‌گویند. اگر باعث درد گردن یا بلع سخت شوند باید با جراحی برداشته شوند.

فاکتورهای خطر در بیماری ندول تیروئید:

از جمله فاکتورهای خطر در بیماری ندول تیروئید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

جنسیت: معمولا زنان بیشتر از مردان در معرض این بیماری هستند.

سن: افراد بالای 60 سال بیشتر از افراد جوان در معرض بروز ندول هستند.

تاریخچه خانوادگی: اگر در خانواده‌تان سابقه بروز این بیماری را دارید، در معرض خطر بیشتری هستید.

وجود اختلالات در عملکرد تیروئید: افرادی که فعالیت تیروئیدی بالا یا پایینی دارند، بیشتر در معرض ندول تیروئید هستند.

عوامل محیطی: بیماری‌هایی مثل نقرس، عفونت تیروئید، استفاده از داروهایی مثل لیتیوم و سایر عوامل تحریک کننده‌ی رادیکال‌های آزاد ممکن است منجر به ندول تیروئید شود.

تشعشع: سابقه انجام رادیوتراپی یا تشعشع در ناحیه سر و گردن می‌تواند به عنوان یک عامل خطر شمرده شود.

دقت کنید که در صورت داشتن هرگونه نگرانی یا علائم مشکوک، بهتر است به یک پزشک حاذق مراجعه کنید.

‎ آیا ندول تیروئید خطرناک و کشنده است؟

با توجه به آمار و ارقام، بیماری ندول تیروئید بسیار متداول است اما در بیش از 90 درصد موارد این ندول‌ها خوش‌خیم هستند. خوش‌خیم بودن ندول به این معنا نیست که می‌توانید به راحتی از کنار این مشکل بگذرید و آن را درمان نشده رها کنید. تشخیص سرطانی بودن یا نبودن ندول‌ها تنها با مراجعه به پزشک و انجام تست‌ها و آزمایشات تشخیصی ممکن است.

نشانه‌ها و علائم ندول تیروئید

باید دقت کنید که ندول‌های تیروئید معمولا علامتی ندارند. حتی بیشتر ندول‌های تیروئید، از جمله آنهایی که سرطانی هستند، عملاً مشکلی ایجاد نمی‌کنند و حتی در آزمایش‌هایی مانند TSH کاملا طبیعی هستند.

و معمولا در معاینات سالیانه افراد یا هنگام انجام آزمایشات تصویربرداری دیگر مثل سی تی اسکن یا سونوگرافی گردن برای یک مشکل کاملا بی‎ربط و به صورت اتفاقی تشخیص داده می‌شود. حتما باید دقت کنید که در زمان انجام این معاینات پزشک گردن شما را بررسی می‌کند.

گاهی اوقات، خود بیماران با مشاهده یک توده در گردن خود هنگام نگاه کردن به آینه، بستن دکمه‌های یقه یا بستن گردنبند، ندول‌های تیروئید را پیدا می‌کنند.

برخی دیگر با انجام آزمایش‌های عملکرد غیرطبیعی تیروئید ممکن است گاهی ندول تیروئید را پیدا کنند. ندول‌های تیروئید ممکن است باعث تولید مقادیر زیادی هورمون تیروئید (پرکاری تیروئید) یا کاهش تولید هورمون تیروئید (کم کاری تیروئید) شود.

به ندرت، بیماران مبتلا به گره‌های تیروئید ممکن است از درد در گردن، فک یا گوش شکایت داشته باشند.

اگر یک ندول به اندازه کافی بزرگ باشد که مجرای نای یا مری را فشرده کند، ممکن است باعث مشکل در تنفس، بلع یا ایجاد “غلغلک در گلو” شود اما این مشکل رواج کمتری دارد.

اگر ندول به عصب کنترل کننده تارهای صوتی حمله کند، ممکن است باعث ایجاد گرفتگی در صدا شود، اما این معمولاً مربوط به سرطان تیروئید است.

علائم سرطانی بودن ندول تیروئید سرطانی

در صورتی که موارد زیر را مشاهده کردید، احتمالا ندول تیروئید سرطانی دارید:

• ندول سفت و محکم شده است
• ندول به ساختارهای جانبی در بدن گیر کرده است
• سابقه خانوادگی بیماری سرطان تیروئید دارید
• متوجه تغییری در صدای خود شده‌اید
• جوان‌تر از 20 یا بالای 70 سال سن دارید
• سابقه انجام رادیوتراپی در قسمت سر یا گردن خود دارید.

علت بروز ندول تیروئید چیست؟

دقیقا مشخص نیست که علت بروز ندول تیروئید چیست، اما رشد بیش از حد سلول‌های تیروئید می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• کیست‌های پر از مایع
• کم کاری یا پرکاری تیروئید
• کمبود مصرف ید

روش‌های تشخیص ندول تیروئید

روش‌های متعددی برای تشخیص ندول تیروئید وجود دارد. پزشک با توجه به شرایط بیمار و میزان رشد بیماری یکی از روش‌های زیر را برای اطمینان از وجود ندول توصیه می‌کند.

بیوپسی با سوزن ظریف: بیوپسی با سوزن ظریف تیروئید یک روش ساده است که می‌تواند در مطب پزشک انجام شود. برخی از پزشکان قبل از بیوپسی، پوست روی ندول را بی‌حس می‌کنند، اما نیازی به استراحت پس از آن نیست، و بیماران معمولاً می‌توانند پس از آن به محل کار یا خانه بازگردند، بدون اینکه عوارض بدی داشته باشند.

اسکن تیروئید: اسکن تیروئید تصویری از غده تیروئید است که پس از تزریق یا بلعیده شدن دوز کمی ‌از ایزوتوپ رادیواکتیو گرفته می‌شود. اسکن نشان می‌دهد که آیا ندول بیش از حد کار می‌کند (گرم است)یا خیر؟ سرطان به ندرت در ندول‌های داغ یافت می‌شود.

 سونوگرافی: در سونوگرافی تیروئید، امواج صوتی با فرکانس بالا از پوست عبور می‌کنند و به دستگاه منعکس می‌شوند تا تصاویر دقیقی از تیروئید ایجاد کنند. سونوگرافی، کیست‌های تیروئید (ندول‌های پر از مایع) را از گره‌های جامد متمایز می‌کند. پیشرفت‌های اخیر در سونوگرافی به پزشکان کمک می‌کند تا گره‌هایی را که احتمال سرطانی بودن آن‌ها بیشتر است را شناسایی کنند.

انواع روش‌های درمان ندول تیروئید

‫در نهایت، پس از تشخیص بیماری سه روش برای درمان وجود دارد که با توجه به شرایط بیمار و شدت بیماری یکی از این روش‌ها توصیه می‌شود.

بدون درمان جدی و انجام مراعات خانگی: اگر ندول‌ها سرطانی نباشند و خیلی دردسرساز نشده باشند، ممکن است پزشک تصمیم بگیرد که هیچ درمان جدی را شروع نکند. اما در این شرایط نیاز دارید که به صورت مرتب به پزشک جهت بررسی تغییرات احتمالی ندول‌ها مراجعه کنید.

ید رادیواکتیو: در شرایطی که ندول‌ها باعث پرکاری تیروئید (ندول داغ) شده باشد و یا چندین ندول وجود داشته باشد، از روش ید رادیواکتیو استفاده می‌شود. این ید رادیو اکتیو توسط ندول جذب می‌شود و باعث کوچک‌تر شدن آن می‌شود.

جراحی ندول تیروئید: ندول‌هایی که سرطانی هستند حتما به روش درمانی جراحی تیروئید احتیاج دارند. این ندول‌ها ممکن است برای تنفس یا بلع غذا مشکلاتی ایجاد کند و بنابراین مشکوک به ندول سرطانی هستند. (سرطانی بودن یا نبودن ندول‌ها را تنها می‌توان با خارج کردن و آزمایش کردن آن‌ها تعیین کرد). در صورت نیاز به انجام جراحی تیروئید، نیاز است که حتما به یک پزشک جراح عمومی ‌حاذق مراجعه کنید. خدمات جراحی ندول تیروئید توسط دکتر بهزاد نعمتی هنر در تهران انجام می‌شود و بیماران از نتایج جراحی‌های ایشان رضایت زیادی دارند.

جمع‌بندی

در اکثر شرایط، ندول‌های تیروئید بیماری دردسرساز و خاصی نیستند، اما با توجه به احتمال نادرِ سرطانی بودن آن و پیشرفت و بزرگ‌تر شدن برآمدگی روی گردن، نمی‌توان به راحتی از کنار این بیماری گذشت. بهتر است در چکاپ‌های سالانه خود از پزشک بخواهید که از عدم وجود برآمدگی مشکوک در قسمت گردن شما مطمئن شود، چون ممکن است این بیماری بدون علامت تا حد زیادی رشد کند. بنابراین، توصیه می‌شود که به راحتی از کنار این بیماری نگذرید و آن را درمان نشده رها نکنید.